Του Αριστείδη Ρούνη*
Τα εργαλεία του ιστορικού
Ο ιστορικός δεν γράφει ιστορία από τη φαντασία του, αλλά με βάση τις σωζόμενες πηγές του ιστορικού παρελθόντος. Στηρίζεται οπότε, σε στοιχεία, σε πηγές, που έχει στη διάθεσή του.
Κατηγορίες πηγών
Οι κατηγορίες πηγών είναι οι παρακάτω σε 2 κατηγοριοποιήσεις:
(α) Πρωτογενείς ή άμεσες
Προέρχονται από τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο του παρελθόντος που εξετάζουμε. Είναι δηλαδή σύγχρονες των ιστορικών γεγονότων που μελετούμε (π.χ. αυτούσιες ομιλίες και κείμενα ιστορικών προσώπων, αρχαιολογικά ευρήματα κ.ά.). Είναι οι πηγές οι οποίες συνετέθησαν ή δημιουργήθηκαν από πρωταγωνιστές ή αυτόπτες μάρτυρες την ίδια εποχή κατά την οποία λάμβανε χώρα το υπό εξέταση ζήτημα ή σε ύστερη εποχή . Άρθρα εφημερίδων, διπλωματικά έγγραφα ξένων πρεσβειών, νόμοι και επίσημες στατιστικές, αποκτήματα ή αναμνήσεις πρωταγωνιστών αποτελούν μόνο μερικές από τις πρωτογενείς πηγές που αφορούν τα θέματά μας.
(β) Δευτερογενείς ή έμμεσες
Αποτελούν μεταγενέστερες ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων που εξετάζουμε. Δεν είναι δηλαδή σύγχρονες των ιστορικών γεγονότων που μελετούμε (π.χ. τα ιστοριογραφικά έργα, τα σχόλια και οι ερμηνείες μεταγενέστερων ιστορικών κ.ά.)
(γ) Εκούσιες
(δ) Ακούσιες
και
(α) Επίσημες
(β) Ανεπίσημες
(γ) Δημοσιευμένες
(δ) Αδημοσίευτες.
(ε) Θησαυρισμένες ή καταγεγραμμένες.
(στ) Αθησαύριστες ή άγνωστες.
Τα είδη των πηγών
(α) Γραπτές
Οτιδήποτε αποτελεί γραπτό κείμενο (π.χ. επίσημα κρατικά έγγραφα, άλλα επίσημα έγγραφα, ανεπίσημα ιδιωτικά έγγραφα, γραπτές μνημονικές πηγές, επιγραφές, λογοτεχνία, ιστοριογραφικά κείμενα κ.ά.)
- Επίσημα κρατικά έγγραφα – άλλα επίσημα έγγραφα
- Ανεπίσημα και ιδιωτικά έγγραφα
- Γραπτές μνημονικές πηγές
- Εφήμερες πηγές
- Λογοτεχνικά κείμενα
- Ιστοριογραφικά κείμενα
- Κείμενα άλλων επιστημών
- Γλώσσα.
(β) Παραστατικές
Οτιδήποτε δεν είναι γραπτό κείμενο (π.χ. χάρτες, γραφικές παραστάσεις, στατιστικοί πίνακες, γελοιογραφίες, κόμικς, πίνακες ζωγραφικής, έργα τέχνης, φωτογραφίες, αφίσες, ακουστικές – ηχητικές πηγές, απτικές πηγές: κτίρια, εργαλεία, όπλα, σκεύη, στολές, όπλα, ιστορικοί τόποι, ιστορικά μνημεία κ.ά.).
- Οπτικές πηγές: εικαστικά δημιουργήματα
- φωτογραφίες, σκίτσα, γελοιογραφίες, αφίσες
- κινηματογράφος, τηλεόραση, χάρτες, διαγράμματα, γραφήματα.
- Ακουστικές – ηχητικές πηγές: ραδιόφωνο, ομιλίες, μουσική και τραγούδια, προφορικές πηγές.
- Απτικές πηγές – κατάλοιπα υλικού πολιτισμού.
- Ιστορικοί τόποι.
- Πηγές μεικτού τύπου: μουσεία – πινακοθήκες και σχεδόν όλα τα είδη.
Βιβλιογραφία
https://greekhumans.com/ti-onomazoume-akadhmaikh-historia/
https://archeia.moec.gov.cy/sd/572/piges.pdf
https://www.vakalis.edu.gr/sites/default/files/files/blogpost/istoria-pros-g-lykeiou.pdf
Πηγή εικόνας
*Βιογραφικό συντάκτη