Σε συνέντευξη για το https://greekhumans.com/, ο κ. Γιώργος Λυκοκάπης, πολιτικός επιστήμων – δημοσιογράφος και αρθρογράφος του SLpress, κλήθηκε να σχολιάσει ζητήματα που αφορούν στον πόλεμο στη Γάζα, την πολιτική των ΗΠΑ – Ισραήλ – Τουρκίας.
Μέσα από τη συνέντευξη καταφέραμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον κ. Λυκοκάπη.
Εισαγωγική τοποθέτηση
κ. Λυκοκάπη, πρώτα από όλα επιτρέψτε μου να εκφράσω τα συγχαρητήρια μου για το έργο σας στην ελληνική αρθρογραφία. Πείτε μας αρχικά σας παρακαλώ, αυτό το χρονικό διάστημα με ποιο μέσο συνεργάζεστε. Επιπλέον, ποιο μέσο έκφρασης προτιμάτε για να εκφράζεστε, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση ή το έντυπο και γιατί;
Να σας ευχαριστώ και εγώ από πλευράς μου για την φιλοξενία. Είμαι συνεργάτης της ηλεκτρονικής εφημερίδας SLpress.gr του δημοσιογράφου Σταύρου Λυγερού και αρθρογραφώ τακτικά στην Εφημερίδα «Πελοπόννησος». Αναμφισβήτητα το κάθε μέσο ενημέρωσης έχει την δική του μαγεία, αλλά προσωπικά δεν βάζω τίποτα πάνω από το έντυπο, στο οποίο έχω μεγάλη αγάπη από μικρό παιδί, καθώς λάτρευα το διάβασμα, βιβλίων και εφημερίδων, μία συνήθεια που με ακολουθεί μέχρι και σήμερα. Επιπλέον, ο πατέρας μου εργάζονταν σε τοπικές εφημερίδες, οπότε μάλλον πήρα και από κει το σχετικό μικρόβιο!
Πολεμικές Συγκρούσεις
Πολεμικές επιχειρήσεις δυστυχώς διεξάγονται σε αρκετά σημεία του πλανήτη. Πρώτα από όλα, για ποιο λόγο εκτιμάτε ότι ξεκινά μια ένταση, που καταλήγει σε πόλεμο; Ποια συνήθως η αιτία και ποια η αφορμή;
“Ο πόλεμος αρχίζει όταν θέλεις, αλλά δεν τελειώνει όταν θέλεις” έλεγε ο Μακιαβέλι, μία ρήση άκρως επίκαιρη μέχρι σήμερα. Συχνά ο πόλεμος εκλαμβάνεται από κάποια πλευρά ως ένα είδος «περιπάτου», ως μια στρατιωτική σύγκρουση μερικών ημερών η οποία θα καταλήξει σε μία ευνοϊκή διευθέτηση για τον επιτιθέμενο και μία απολύτως ελεγχόμενη σύγκρουση, όπου δεν θα εμπλακούν άλλα μέρη. Αυτή ήταν η αίσθηση του Βλαντιμίρ Πούτιν, πριν εισβάλει στην Ουκρανία και γνωρίζουμε τι ακολούθησε.
Επιπλέον, όπου είναι ισχυρά τα «φαντάσματα της Ιστορίας» (όπως εύστοχα έχει γράψει ο Ρόμπερτ Κάπλαν) δημιουργείται πάντα το υπόστρωμα για έναν πόλεμο. Όπου υπάρχουν συνοριακές, εδαφικές εκκρεμότητες (Παλαιστινιακό) ή περιοχές αμφισβητούμενης κυριαρχίας μετά από την διάλυση πολυεθνικών κρατών (οι “παγωμένες συγκρούσεις” που προέκυψαν μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης) το κίνητρο για έναν πόλεμο παραμένει ισχυρό.
Τέλος, μία πλευρά ξεκινά έναν πόλεμο γιατί μπορεί να προσδοκά ακριβώς στην γενίκευση του. Αυτό είναι ένα από τα κίνητρα της Χαμάς για την επίθεση που εξαπέλυσε στο Ισραήλ. Η ισλαμική οργάνωση προσδοκούσε σε μία ενεργή πολεμική εμπλοκή του Ιράν και των συμμάχων του (λιβανέζικη Χεζμπολάχ κτλ) που μέχρι στιγμής έχουν περιοριστεί σε έναν πόλεμο φθοράς κατά του Ισραήλ.
Πόλεμος στη Γάζα
Ένας πόλεμος που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Μια γενική τοποθέτηση αρχικά. Ποια μπορεί να είναι η έκβαση του;
Ακόμα και αν υποθέσουμε πως το Τελ Αβίβ επιτύχει την ολική συντριβή της Χαμάς (κάτι στην πραγματικότητα δεν μπορεί να το καταφέρει, όπως εκτιμούν ακόμα και οι ΗΠΑ) υπάρχει εμφανής διάσταση για την επόμενη μέρα στην Γάζα και γενικότερα στα Παλαιστινιακά Εδάφη, μεταξύ του Ισραήλ και της διεθνούς κοινότητας, δηλαδή των ΗΠΑ, της ΕΕ, αλλά και των αραβικών κρατών που το έχουν αναγνωρίσει και προτίθεται να το αναγνωρίσουν (Σαουδική Αραβία).
Η κυβέρνηση Νετανιάχου, επί της ουσίας όμηρος εξτρεμιστικών και υπερεθνικιστικών κομμάτων, για την επόμενη μέρα προσβλέπει σε λύσεις, όπως στην επαναφορά της ισραηλινής κατοχής στην Γάζα και στον εκτοπισμό των Παλαιστινιών «σε τεχνητό νησί της Μεσογείου» (η πρόταση του Ισραηλινού ΥΠΕΞ στους έκπληκτους Ευρωπαίους ομολόγους του).
Η επιμονή του Ισραήλ σε μία αποκλειστικά πολεμική διευθέτηση της σύγκρουσης, με ταυτόχρονη διαιώνιση της κατοχής στην Δυτική Όχθη (όπου να σημειώσουμε δεν ελέγχεται από την Χαμάς, αλλά από την Παλαιστινιακή Αρχή) διακινδυνεύει την επέκταση του πολέμου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατάσταση στην Ράφα, την πόλη της Γάζας που συνορεύει με την Αίγυπτο, όπου έχουν συγκεντρωθεί περίπου 1,5 εκατομμύριο Παλαιστίνιοι.
Η λογική της «εξουδετέρωσης της Χαμάς» προϋποθέτει εισβολή του ισραηλινού στρατού και αδιάκοπους βομβαρδισμούς στην Ράφα που θα σημάνει τεράστιο φόρο αίματος για τους αμάχους (να σημειώσουμε πως η Χαμάς δραστηριοποιείται και ως πολιτικό κίνημα με «ρίζες» στον παλαιστινιακό πληθυσμό κτλ) και μαζικό εκτοπισμό των Παλαιστινίων στην Αίγυπτο, με κίνδυνο αποσταθεροποίησης ενός καθεστώτος καίριου για την σταθερότητα της περιοχής, ακόμα και για του Ισραήλ (υπήρξε η πρώτη αραβική χώρα που αναγνώρισε το παλαιστινιακό κράτος). Εξ’ ου και το μήνυμα ακόμα και των ΗΠΑ, του κυριότερου συμμάχου του Ισραήλ: «Μην επιτεθείτε στην Ράφα».
Ισραήλ – ΗΠΑ
Ποιες οι κινήσεις των ΗΠΑ σε σχέση με τις εξελίξεις στη Γάζα και ποιες οι σχέσεις της με το Ισραήλ την τρέχουσα περίοδο;
Τελευταία εξέλιξη στις αμερικανοϊσραηλινές σχέσεις το σχέδιο ψηφίσματος που κατέθεσαν οι ΗΠΑ στον ΟΗΕ, το οποίο καλεί σε προσωρινή κατάπαυση του πυρός και προειδοποιεί με κινδύνους αστάθειας από μία ισραηλινή επίθεση στην Ράφα, ένα ψήφισμα που παρά τις όποιες ισορροπίες του (δεν μιλά για μόνιμη εκεχειρία κτλ) είναι σε άλλο μήκος κύματος από την ισραηλινή κυβέρνηση, όπου η «γραμμή» Νετανιάχου είναι πως «η νίκη στον πόλεμο θα έρθει από την νίκη στην Ράφα».
Από την άλλη, οι ΗΠΑ μπλοκάρουν κάθε άλλο ψήφισμα που καλεί σε μόνιμη παύση των εχθροπραξιών και αποστέλλουν κανονικά οπλισμό στο Ισραήλ. Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση Μπάιντεν ισορροπεί μεταξύ της πάγιας υποστήριξης του Ισραήλ, μίας σχεδόν αδιάκοπης παράδοσης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και της ανάγκης για έναν οδικό χάρτη για την επόμενη μέρα, που θα περιλαμβάνει την προοπτική για παλαιστινιακό κράτος (που προφανώς θα περιλαμβάνει και τα παρανόμως κατεχόμενα εδάφη από το Ισραήλ στην Δυτική Όχθη) και τον έλεγχο της Γάζας από την Παλαιστινιακή Αρχή. Όμως, προσκρούει στις επιδιώξεις του Ισράηλ που αρνείται κάθε προοπτική παλαιστινιακού κράτους και θεωρεί «τρομοκρατική» ακόμα και την Παλαιστινιακή Αρχή.
Οι σχέσεις Μπάιντεν και Νετανιάχου μπορούν αν χαρακτηριστούν επιεικώς προβληματικές και έχουν ιστορικό από την περίοδο της διακυβέρνησης Ομπάμα, όταν ο τότε Δημοκρατικός πρόεδρος χαρακτήριζε τον Νετανιάχου «εμπόδιο για την ειρήνη» και την κυβέρνηση του «την πιο δεξιά στην ιστορία του Ισραήλ». Δημοσίως ο Μπάιντεν έχει ζητήσει από τον Νετανιάχου να απαλλάξει την κυβέρνηση του από τα «βαρίδια της ακροδεξιάς», τα κόμματα των υπερεθνικιστών που ζητούν δημοσίως τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων στην Αίγυπτο ή την Ιορδανία, ακόμα και την χρήση ατομικής βόμβας!
Καθώς μια εικόνα αξίζει χίλιες λέξεις, η απόλυτη ψυχρότητα στις τελευταίες συναντήσεις Μπλίνκεν και Νετανιάχου είναι άκρως χαρακτηριστική, ενώ και οι ΗΠΑ στέλνουν ορισμένα μηνύματα, όπως με την επιβολή κυρώσεων στους Εβραίους εποίκους της Δυτικής Όχθης, τους «εξτρεμιστές» κατά τον ίδιο τον Μπάιντεν. Όμως είναι παρακινδυνευμένη η πρόβλεψη αν ο Μπάιντεν, πιεζόμενος και εν όψει των επικείμενων εκλογών (όπου ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων των Δημοκρατικών έχει επικριτική εικόνα για το Ισραήλ) φτάσει σε ευθεία σύγκρουση με την ισραηλινή κυβέρνηση.
Συνάντηση Προέδρων Ερντογάν – Αλ Σίσι
Ο Πρόεδρος Ερντογάν επισκέφτηκε τον Πρόεδρο Αλ Σίσι. Αυτή η επίσκεψη τι συνέπειες μπορεί να έχει για την Ελλάδα; Κατά δεύτερον, μιας και η Τουρκία είναι απέναντι από το Ισραήλ για τη Γάζα, πως μπορούν να εξελιχθούν οι σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ;
Η Τουρκία έκλεισε μία σειρά από μέτωπα με χώρες της Μέσης Ανατολής που είχε κάκιστες σχέσεις προ μερικών ετών: Πρώτα με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μετά με την Σαουδική Αραβία και τέλος με την Αίγυπτο. Η αποκατάσταση των σχέσεων περιλαμβάνει τομείς που ξεκινούν από τον οικονομικό και εμπορικό τομέα και φτάνουν μέχρι τον στρατιωτικό (στην περίπτωση της Αιγύπτου, αφορούν πωλήσεις τουρκικών drones).
Η περίπτωση της Αιγύπτου μας αφορά καίρια, γιατί είναι γνωστές οι προσπάθειες της Τουρκίας να προσεταιριστεί το Κάιρο για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, με τρόπο ανάλογο του παράνομου μνημονίου που υπέγραψε με την Τρίπολη: Δηλαδή εις βάρος των θαλάσσιων δικαιωμάτων Ελλάδας και Κύπρου. Επιπλέον, καθώς η Τουρκία έχει εκφράσει την επιδίωξη της να καταστεί εγγυήτρια δύναμη για την Γάζα, έχει ανάγκη από την σύμπραξη της Αιγύπτου σε ένα τέτοιο φιλόδοξο εγχείρημα. Αξίζει να σημειώσουμε πως η Αίγυπτος έχει διαύλους με την Χαμάς, την οποία δεν θεωρεί στο σύνολο της τρομοκρατική οργάνωση όπως την Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Σε ό,τι αφορά το Ισραήλ, οι σχέσεις του με την Τουρκία επιστρέφουν στην ψυχροπολεμική περίοδο, λόγω της υποστήριξης Ερντογάν στην Χαμάς. Βέβαια, πρέπει να επισημάνουμε πως η ροή αζερικού αερίου στο Ισραήλ, μέσω του αζερο-τουρκικού αγωγού Μπακού Τσεϊχάν συνεχίζεται κανονικά. Όταν το Ιράν κάλεσε τα μουσουλμανικά κράτη σε ενεργειακό εμπάργκο κατά του Ισραήλ, εννοούσε και την Τουρκία, με τον Ερντογάν να επιλέγει να κρατά ορισμένες “ανοιχτές θύρες” προς το Ισραήλ.
Επίλογος με τις κινήσεις της Ελλάδας
Σε σχέση με όλα τα παραπάνω γεγονότα, ποια πρέπει να είναι, κατά την άποψη σας, η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας;
Αρχικά, με αφορμή και την πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Ινδία, η Ελλάδα ορθώς προσεγγίζει χώρες που αδίκως ήταν για χρόνια εκτός “ραντάρ” της ελληνική εξωτερικής πολιτικής (βλ. Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία). Η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών, είχε κάνει και ανοίγματα προς την Αφρική (ανοίγματα που δεν είχαν συνέχεια) την ήπειρο όπου η Τουρκία κυριολεκτικά έχει “επελάσει”.
Επιπλέον, πυρήνας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής πρέπει να είναι ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου και λόγω της αντιπαράθεσης μας με την Τουρκία, επομένως ορθώς η χώρα μας συντάχθηκε με την Δύση στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Από την άλλη, η Ελλάδα πρέπει να έχει υπόψιν ότι ζούμε σε ένα παγκοσμιοποιημένο και πολυπολικό σύστημα, στο οποίο ρόλο έχουν χώρες, όπως η Ινδία, η Κίνα, το Ιράν και βεβαίως η Ρωσία θα έχουν ρόλο και επιρροή. Αυτή είναι μία πραγματικότητα αναμφισβήτητα δυσάρεστη για την Δύση, ως γεωπολιτικό υποκείμενο, καθώς δεν κατέχει πλέον αποκλειστικά τα “κλειδιά” των τεχνολογικών και οικονομικών εξελίξεων, σε αντίθεση με παλαιότερες δεκαετίες. Μία πραγματικότητα που πάντοτε πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν και να αποφεύγουμε τις υπερβολές και τις υπερφιλόδοξες προσδοκίες.
Σας ευχαριστώ θερμά για την συζήτηση και θα είναι χαρά μας να συζητήσουμε εκ νέου στο μέλλον.
Η προγενέστερη συζήτηση μας εδώ
https://greekhumans.com/synenteuxi-me-ton-k-giwrgo-lykokaph/
Για το GreekHumans
Αριστείδης Ρούνης, Ιδρυτής και αρχισυντάκτης