Σε συνέντευξη για το https://greekhumans.com/, ο χοροδιδάσκαλος με σπουδές στην λαογραφία, κ. Παναγιώτης Μόσχος κλήθηκε να σχολιάσει θέματα που άπτονται των παραδοσιακών χορών και γενικότερα της ελληνικής παράδοσης.
Μέσα από τη συνέντευξη γνωρίσαμε καλύτερα τον κ. Παναγιώτη Μόσχο.
Αγαπητέ Παναγιώτη, καλώς όρισες σε αυτό το διαδικτυακό μας ραντεβού, στην ιστοσελίδα μας. Αρχικά, θα θέλαμε να μας πεις ποια είναι τα ενδιαφέροντα σου, εκτός φυσικά από τους παραδοσιακούς χορούς. Με τι σε αρέσει να ασχολείσαι τον ελεύθερο σου χρόνο;
Καλώς σας βρήκα. Αρχικά θα ήθελα να ευχαριστήσω το https://greekhumans.com/ ,για την ευκαιρία που δίνει να αναπτύξω θέματα σχετικά με την πλούσια ελληνική μας παράδοση – και συναφή όπως η επιστήμη της λαογραφίας – κάτι το οποίο δε γίνεται συχνά με εξαίρεση ελάχιστες αφιερωματικές εκπομπές στα ΜΜΕ.
Στον ελεύθερο μου χρόνο, επιλέγω να κάνω ταξίδια με τη σύζυγο εντός και εκτός Ελλάδος. Είναι το μέσο για να ζήσεις απτά και άλλες κουλτούρες, διαφορετικές αλλά και όμοιες με τη δική μας.
Επιπρόσθετα σε καθημερινή βάση πριν από τα μαθήματα που έχω σε διάφορους συλλόγους στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, διαβάζω λαογραφικά βιβλία η παρακολουθώ ντοκιμαντέρ λαογραφικού και εθνογραφικού χαρακτήρα. Είναι το μέσο για να με κρατά σε εγρήγορση αλλά και πάντα ενημερωμένο- απέναντι στους χορευτές μου-μικρούς και μεγάλους-. Αυτή λοιπόν η σφαιρική ‘’παραλαβή’’ και ‘’παράδοση’’ της γνώσης είναι αυτό που γεμίζει απόλυτα στη καθημερινότητα μου.
Παράδοση
Ξεκινώντας από την παράδοση ευρύτερα, τι είναι για εσάς η παράδοση; Προτιμάτε τη λαογραφία της Ελλάδας ή την εθνογραφία γενικότερα;
Πριν ακόμη διαβάσω την ερώτηση αυτή έδωσα την απάντηση μου – έμμεσα- στην πρώτη ερώτηση σας. Παρόλα αυτά θα ήθελα να μιλήσω εκτενέστερα για αυτό. Αρχικά νιώθω πώς πρέπει να ορίσουμε τι είναι εθνογραφία και τι λαογραφία.
Ως Εθνογραφία ορίζεται η μελέτη, καταγραφή, περιγραφή και αναλυτική προσέγγιση των βασικών στοιχείων του πολιτισμού και των κοινωνικών σχέσεων και φαινομένων που δημιουργούνται από τα μέλη μιας εθνοτικής ή άλλης κοινωνικής ομάδας.
Ως λαογραφία ορίζεται εκείνη η επιστήμη που ασχολείται με όλες τις εκφάνσεις του λαϊκού πολιτισμού. Εξετάζει, καταγράφει και ταξινομεί όλα όσα ένας λαός κατά παράδοση λέγει, ενεργεί και πράττει σε συλλογικό επίπεδο ψυχικής και κοινωνικής ζωής του λαού σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο. Κατηγορίες, τις οποίες θα μπορούσε κανείς να διακρίνει ως αντικείμενο έρευνας της λαογραφικής επιστήμης, αφορούν στον υλικό βίο και την λαϊκή δημιουργία (οίκος και αυλή, τροφές και ποτά, ενδύματα και καλλωπισμός, λαϊκές τέχνες), στον πνευματικό βίο (λατρεία, θρησκευτική ζωή, δημώδης μετεωρολογία, φυτά, ζώα, μύθοι, παραδόσεις, παροιμίες, αινίγματα, λαϊκό θέατρο κ.α.) και στον κοινωνικό βίο (καθημερινά έθιμα, παιχνίδια, σχολική ζωή κ.α.).
Έτσι λοιπόν κατανοούμε ότι εθνογραφία και λαογραφία είναι αλληλένδετες επιστήμες οπότε δε μπορώ παρά να μελετώ και τις δύο έτσι ώστε να έχω μια ολοκληρωμένη γνώση του τι είναι ΠΑΡΑΔΟΣΗ.
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΛΟΙΠΟΝ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΕΙΝΑΙ Η –ΑΤΟΦΙΑ- ΚΑΙ ΤΟ ΤΟΝΙΖΩ ΑΤΟΦΙΑ ΜΕΤΑΛΑΜΠΑΔΕΥΣΗ ΙΣΤΟΡΙΩΝ, ΗΘΩΝ, ΕΘΙΜΩΝ ΑΠΟ ΓΕΝΙΑ ΣΕ ΓΕΝΙΑ.
ΘΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΜΟΙΑΖΑ ΜΕ ΕΝΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΚΕΙΜΗΛΙΟ –ΕΝΑ ΧΡΥΣΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ ΜΕ ΦΟΒΕΡΕΣ ΣΚΑΛΙΣΤΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ – ΠΟΥ ΠΑΡΑΔΙΔΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΣΕ ΚΟΡΗ-ΑΠΟ ΓΕΝΙΑ ΣΕ ΓΕΝΙΑ. ΑΝ ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΚΑΙ ΞΕΡΕΙΣ ΤΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΟΝΟ ΤΟΤΕ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΟ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΑ- ΚΑΙ ΑΣ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΚΡΙΒΟΤΕΡΟ.
ΑΝ ΤΟ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΤΟΤΕ ΔΕΝ ΘΑ ΦΘΑΡΘΕΙ ΚΑΙ ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙ ΝΑ ΠΗΓΑΙΝΕΙ ΑΠΟ ΓΕΝΙΑ ΣΕ ΓΕΝΙΑ ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ.
ΕΙΝΑΙ ΧΡΕΟΣ ΟΛΩΝ ΕΜΑΣ ΠΟΥ ΑΣΧΟΛΟΥΜΑΣΤΕ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΝΑ ΜΕΤΑΛΑΜΠΑΔΕΥΟΥΜΕ ΑΤΟΦΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΑΣ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΙΑ ΑΚΡΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΑΚΡΗ – ΑΤΟΦΙΑ- ΟΣΟ ΤΟ ΔΥΝΑΤΟΝ ΑΤΟΦΙΑ-.
ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ ΘΑ ΣΑΣ ΠΩ ΜΙΑ ΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΓΙΑΓΙΑΣ ΜΟΥ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Ο ΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΧΟΡΟ ‘’ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΟ ΠΡΑΓΜΑ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ,ΚΑΙ ΧΡΕΟΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΤΣΙ – ΑΠΛΑ- ΝΑ ΤΗ ΠΑΡΑΔΟΣΟΥΜΕ.’’
Παραδοσιακοί Χοροί
Δεν μπορούμε παρά να ρωτήσουμε, ποια τα οφέλη της ενασχόλησης των ανθρώπων με τον παραδοσιακό χορό; Ποιας περιοχής τους χορούς επιλέγετε να διδάσκετε περισσότερο και γιατί; Είναι κάποιος χορός που αποτελεί για εσάς το επίκεντρο της ελληνικής παράδοσης;
Οι ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί , μπορούν να μας κάνουν να γυμναστούμε, να αγαπήσουμε και να γνωρίσουμε περισσότερο και καλύτερα την Πατρίδα μας αλλά και την περιοχή από την οποία καταγόμαστε.
-Ένα αυτονόητο κέρδος όσων μαθαίνουν και χορεύουν παραδοσιακούς χορούς είναι η άσκηση. Ο χορός είναι μια μοναδική άσκηση και οι παραδοσιακοί χοροί, όσο και αν φαίνονται απλοί και καθόλου κουραστικοί, είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να γυμνάσει κανείς ολόκληρο το σώμα του.
-Οι ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή: οι κρητικοί χοροί θα γυμνάσουν περισσότερο τα πόδια και τα μπράτσα σας, οι νησιώτικοι χοροί θα σας κάνουν να κουνηθείτε λίγο παραπάνω και θα γυμνάσουν την κοιλιακή σας χώρα και τα γόνατά σας, οι μακεδονίτικοι χοροί θα σας βοηθήσουν να ασκήσετε τους μύες σας, καθώς το σώμα πρέπει να είναι στητό και περήφανο και τα χέρια σταθερά στη θέση τους.
Ανάλυση της υφολογίας – Η κάθε περιοχή στην Ελλάδα είναι διαφορετική και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στους χορούς της: στην Ήπειρο, για παράδειγμα, οι γυναίκες θα χορέψουν ταπεινά και σε εσωτερικό κύκλο, με τον εξωτερικό κύκλο να αποτελείται από άνδρες που μοιάζουν να τις προστατεύουν, ενώ στη Θράκη οι γυναίκες και οι άνδρες θα είναι πιο τολμηροί στις κινήσεις τους.
Στους χορούς της Μικράς Ασίας και ειδικά στους καρσιλαμάδες θα υπάρχει έντονος ερωτισμός –χωρίς, όμως, καμία έντονη χειρονομία ή κίνηση της μέσης − και στους χορούς της Πελοποννήσου φαίνεται η χάρη των γυναικών και η λεβεντιά των ανδρών.
Στον Πόντο το συναίσθημα είναι πολύ έντονο (πολλοί χορευτές ποντιακών χορών έχουν ρίζες από τον Πόντο και μεταφέρουν έντονα τα συναισθήματα του τόπου τους) και στους χορούς του Ιονίου η μελωδία καθοδηγεί τις κινήσεις και το ύφος θυμίζει αυτό των ευρωπαϊκών χορών.
Μαθαίνω την τοπική κουλτούρα και ιστορία-Οι παραδοσιακοί χοροί μέσα από όλες αυτές τις πληροφορίες που μας δίνουν μας κάνουν να κατανοούμε ευκολότερα την τοπική κουλτούρα και την ιστορία. Ο κάθε χορός έχει μια ιστορία να αφηγηθεί και πολύ συχνά εξυπηρετούσε κάποιο σκοπό.
Η σούστα στην Κρήτη, όπως και ο μπάλος στα νησιά βοηθούσαν τους νέους να έρθουν πιο κοντά μεταξύ τους και να φλερτάρουν, ενώ χοροί όπως η «Μακρινίτσα» από τη Νάουσα θυμίζουν τις αυτοκτονίες γυναικών ανά την επικράτεια για να μην πέσουν στα χέρια κατακτητών.
Άλλοι χοροί, όπως ο ΣΕΡΑ ΧΟΡΟΝ ήταν χοροί-προθέρμανση για τη μάχη. Μέσα από τα βήματα του κάθε χορού μαθαίνουμε και κάποια ιστορία που συχνά ήταν πέρα για πέρα αληθινή.
Αυτοπεποίθηση και ομαδικότητα-Βέβαια, μέσα από το χορό ή και το χορόδραμα αποκτούμε κάτι που όλοι έχουμε ανάγκη: την αυτοπεποίθηση. Ο χορός απελευθερώνει την ενέργεια και την ένταση του σώματος, όπως και τα συναισθήματά μας και μας βοηθά να βελτιώσουμε τη γλώσσα του σώματος και την εκφραστικότητά μας ως προς τους άλλους.
Ιδιαίτερα οι ζευγαρωτοί ή ελεύθεροι παραδοσιακοί χοροί μας βοηθούν να μάθουμε πώς να στεκόμαστε και πώς να κινούμαστε με άνεση σε ένα χώρο ή απέναντι από έναν παρτενέρ. Οι κυκλικοί χοροί μας ενώνουν με την υπόλοιπη ομάδα και μας μαθαίνουν πώς να παρατηρούμε και πώς να προσέχουμε τους ανθρώπους με τους οποίου χορεύουμε.
Όσοι χορεύουν στην αρχή και στο τέλος ενός κύκλου πρέπει να παρατηρούν τι γίνεται και να κρατούν σταθερό το ημικυκλικό σχήμα που τα σώματα των χορευτών σχηματίζουν συνολικά.
Ένα άλλο πλεονέκτημα των ελληνικών χορών είναι πως υπάρχουν αρκετοί σύλλογοι και χοροδιδάσκαλοι που κάνουν πολύ καλή δουλειά και με σεβασμό στην παράδοση, αποφεύγοντας τις υπερβολές και τις χορογραφίες, ενώ και οι συνδρομές στους συλλόγους είναι εξαιρετικά οικονομικές.
Δοκιμάστε το και δε θα το μετανιώσετε – ειδικά εάν ενταχθείτε σε μια ομάδα που επικεντρώνεται σε χορούς της ιδιαίτερης πατρίδας σας, καθώς θα ανακαλύψετε πολλά για τον τόπο σας!
ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ, ΚΑΙ ΟΝΤΑΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ, ΟΙ ΕΚΤΕΝΕΙΣ ΑΥΤΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΠΟΝΤΙΟΥΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΚΑΙ ΟΛΕΣ ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΠΟΥ ΑΚΟΥΣΑ ΚΑΙΚΑΤΕΓΡΑΨΑ ΜΕ ΕΚΑΝΑΝ ΝΑ ΘΕΛΩ ΝΑ ΑΝΑΔΕΙΞΩ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΔΥΝΑΤΟ ΤΡΟΠΟ.ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΝΩ ΣΕ 3 ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΥ ΕΧΩ ΤΗ ΤΙΜΗ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ.
Το τμήμα ποντιακών παραδοσιακών χορών και λαογραφίας του πολιτιστικού συλλόγου Ανθοκήπων Ευκαρπίας.
Τον πολιτιστικό σύλλογο κατοίκων Νέας Πολιτείας Εύοσμου
Και το ποντιακό τμήμα του συλλόγου ‘’ Οι φίλοι της Παράδοσης’’ στην Άνω πόλη
ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΣΑΣ ΜΙΛΩ ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ. ΟΤΑΝ Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΛΥΡΑ ΤΟ ΑΓΓΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΤΑΟΥΛΙ ΗΧΟΥΝ ΣΤΑ ΑΥΤΙΑ ΜΟΥ ΚΛΕΙΝΩ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΚΑΙ ΒΡΙΣΚΟΜΑΙ ΕΚΕΙ ΣΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΤΑ ΠΑΡΧΑΡΙΑ.
ΣΕΡΑ ΧΟΡΟΝ ΛΟΙΠΟΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ– Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΧΟΡΩΝ. ΠΑΝΤΑ Η ΙΔΙΑ ΑΝΑΤΡΙΧΙΛΑ ΚΑΙ Η ΙΔΙΑ ΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ!!!
Θρησκεία και Παράδοση
Είναι γεγονός πως η θρησκεία «συναντά» την ελληνική παράδοση. Τα ήθη-έθιμα της παράδοσης συμπίπτουν με το εκκλησιαστικό ημερολόγιο. Μπορούμε να δώσουμε άπειρα παραδείγματα, όπως οι Λαζαρίνες γυναίκες της Αιανής ή ο ποντιακός γάμος με τη συνοδεία του κεμεντζέ. Ποια η άποψη σας; Συμβαίνει αυτό; Ποιοι οι λόγοι κατά τη γνώμη σας;
Το θρησκευτικό αίσθημα των Ελλήνων ήταν και θα είναι πάντα έντονο. Θρησκεία και λαογραφία είναι άμεσα συνυφασμένα όπως προείπατε.
-Ένα απλά και σύντομο παράδειγμα -Δεν είναι τυχαίο πως τα περισσότερα κειμήλια που είναι φερμένα από τον Πόντο και την Μικρά Ασία ήταν κατά κύριο λόγο θρησκευτικές εικόνες. Άφησαν πίσω τους περιουσίες, σπίτια, χωράφια, δουλειές…. Ανθρώπους…… άθαφτους !!! Πότε όμως ο Έλληνας δεν έχασε την πίστη του στο Θεό!!! Άρα μπορούμε να απαριθμήσουμε άπειρα παραδείγματα μέσα από τα οποία η θρησκεία συναντά την ελληνική μας παράδοση.
Φανταστείτε λοιπόν την ποντιακή λύρα σε κάθετη μορφή και το δοξάρι της σε οριζόντια μορφή!!! Αυτά τα δυο μαζί δημιουργούν έναν σταυρό.
Το γονάτισμα των ποντίων ανδρών για τρείς φορές στο Σέρα χορόν!!! Γόνάτισμα = προσκύνημα στην Παναγία και τρείς φορές λόγω της τριαδικότητας του Θεού μας( Πατήρ – Υιός – Άγιο Πνεύμα).
Προσωπικό βίωμα
Θα θέλατε να μας πείτε ποιος ο αγαπημένος σας Έλληνας χοροδιδάσκαλος και για ποιο λόγο;
Ξεκίνησα να χορεύω από το 1996 , στο τμήμα ελληνικών παραδοσιακών χορών του τότε Δήμου Εύοσμου Θεσσαλονίκης( πλέον δήμος Κορδελιού-Ευόσμου) με χοροδιδάσκαλο τον κύριο Κυνηγόπουλο Γιώργο. Συνεχίζω να είμαι μαθητής του έως και σήμερα 28 χρόνια μετά!!! Ο άνθρωπος αυτός είχε και έχει το χάρισμα να μου μεταλαμπαδεύει τόσο σωστά όλες του τις γνώσεις κάνοντας με να θέλω να μάθω ακόμη περισσότερα να διψάω να μαθαίνω για την παράδοση μας!!! Αλλά είναι και ένας άνθρωπος που μου διαμόρφωσε πολλά στοιχεία του χαρακτήρα μου (πέρα από την οικογένεια μου).
Έτσι και εγώ δε μπορώ παρά να τον ευχαριστήσω για όλα αυτά τα 28 χρόνιας και όσα ακόμη είμαστε μαζί στον ίδιο χορευτικό κύκλο και να πω με βεβαιότητα πως ναι αυτός είναι ο αγαπημένος μου χοροδιδάσκαλος.
Επίλογος
Ως επίλογο αυτής της συνέντευξης, ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους αναγνώστες μας; Ποιοι οι επόμενοι βραχυπρόθεσμοι ή μακροπρόθεσμοι στόχοι σας;
Μέσα από το βήμα που μου δίνετε μέσω της συνέντευξης μας , θα ήθελα να προτείνω σε όλους τους πολιτιστικούς φορείς να αναρωτηθούν και να προβληματιστούν γιατί ενώ οι νέοι γεμίζουν πολιτιστικές εκδηλώσεις πανηγύρια και συναυλίες με παραδοσιακές ορχήστρες και γλεντούν με τη ψυχή τους, οι σύλλογοι έχουν έλλειψη από νέους!!! Τους προτρέπω να μην ξεχάσουν ότι η παράδοση περνάει από τον μεγαλύτερο στον μικρότερο και πως έχουμε χρέος να τους φέρουμε κοντά μας – και αν πρέπει να εκσυγχρονιστούμε για να γίνει αυτό ε τότε να το κάνουμε- ΕΙΝΑΙ ΧΡΕΟΣ ΜΑΣ!!! Να εκσυγχρονιστούμε αλλά όχι να αλλοιωθούμε!!!
Ένα δικό μου όνειρο είναι να καταφέρει να γίνει ένα μνημείο ποντιακού ελληνισμού στην Ευκαρπία Θεσσαλονίκης (διότι εκεί ζώ και εργάζομαι πλέον) και είναι κάτι που εκλείπει από την περιοχή μας. Μέσα από τη θέση του χοροδιδασκάλου στον πολιτιστικό σύλλογο Ανθοκήπων Ευκαρπίας θα κάνω ότι μπορώ να για υλοποιηθεί αυτό το έργο!!!
Σας ευχαριστούμε θερμά για αυτή τη συζήτηση και ευχόμαστε καλή επιτυχία στη δραστηριότητα σας.
Εγώ σας ευχαριστώ.
Για το GreekHumans
Αριστείδης Ρούνης, Ιδρυτής και αρχισυντάκτης