Του Αριστείδη Ρούνη*
Μια εισαγωγή
Είναι Μεγαλομάρτυς της Ορθοδοξίας. Η μνήμη της εορτάζεται σε Ανατολή και Δύση στις 4 Δεκεμβρίου, και στις 17 Δεκεμβρίου σε όσες εκκλησίες ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο. Η Αγία Βαρβάρα είναι πολιούχος της Δράμας, της Αργυρούπολης και του Ρεθύμνου. Οι Δραμινές νοικοκυρές την ημέρα αυτή φτιάχνουν από νωρίς το γλύκισμα Βαρβάρα, που μοιάζει με το κολυβόζουμο και είναι ένα έθιμο πανάρχαιο που θυμίζει την πανσπερμία. Στις αγιογραφίες φέρεται πάντα ιστάμενη προ πύργου με τρία παράθυρα καθώς και με σύμβολα πυροβολικού.
Στην ελληνική λαϊκή παράδοση η εορτή της Αγίας Βαρβάρας είναι η πρώτη μιας σειράς 3 συνεχόμενων εορτών, που ονομάζονται συνοπτικά «Νικολοβάρβαρα» και περιλαμβάνουν τις εορτές της Αγίας Βαρβάρας (4 Δεκεμβρίου), του Αγίου Σάββα (5 Δεκεμβρίου) και του Αγίου Νικολάου (6 Δεκεμβρίου). Είναι ταυτισμένη με την έλευση δυνατού κρύου και το μαρτυρούν οι παροιμίες: «Η Βαρβάρα βαρβαρώνει κι ο Άι Σάββας σαβανώνει», «Τα Αγιονικολοβάρβαρα ή βρέχει ή χιονίζει», «Βαρβαρίτσες, Νικολίτσες, όπου να’σαι μέσα να’σαι» και η ποντιακή «άε Βαρβάρα φύσα, άε Σάββα βρέξον, άε Νικόλα χσόντσον (χιόνισε)».
Ο βίος της
Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, η Βαρβάρα έζησε τον 3ο αιώνα επί Ρωμαίου αυτοκράτορα Μαξιμιανού, στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας ή στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου. Η παράδοση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αναφέρει ότι έζησε στην περιοχή της Τοσκάνης. Ήταν μοναχοκόρη του πλούσιου ειδωλολάτρη Διόσκουρου και από νεαρή ηλικία ασπάστηκε τον Χριστιανισμό, παρά τις αντίθετες προσπάθειες του πατέρα της. Η άρνησή της να παντρευτεί έναν ειδωλολάτρη εξόργισε τον Διόσκουρο, ο οποίος την κατήγγειλε στις ρωμαϊκές αρχές για τη χριστιανική της πίστη. Η Βαρβάρα βασανίστηκε και διαπομπεύτηκε γυμνή, για να αποκεφαλιστεί τελικά από το χέρι του πατέρα της.
Η Καθιέρωση της Αγίας Βαρβάρας ως Προστάτιδος του Πυροβολικού
Την πρώτη γραπτή αναφορά για τον εορτασμό της Αγίας Βαρβάρας ως προστάτιδος του Πυροβολικού βρίσκουμε σε ένα βασιλικό διάταγμα που υπεγράφη την 21η Ιανουαρίου 1953. Σ᾽ αυτό, ενώ για όλα τα όπλα του Στρατού Ξηράς ως προστάτης Άγιος αναγνωρίζεται ο Άγιος Γεώργιος, ξεχωριστά για το όπλο του Πυροβολικού αναγνωρίζεται η Αγία Βαρβάρα. Ο διαχωρισμός αυτός δεν υπήρξε τυχαίος. Συνέβη προφανώς γιατί ήδη στη συνείδηση των υπηρετούντων τον Ελληνικό Στρατό προϋπάρχει έντονα η ταύτιση της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας με το Όπλο του Πυροβολικού.
Οι λόγοι καθιέρωσης της τιμής της Αγίας Βαρβάρας ως προστάτιδος του Πυροβολικού, ενδέχεται να είναι κυρίως δύο. Πρώτον, η αμεσότητα της ικανοποίησης της παρακλήσεώς της από το Θεό, κατ’ αναλογία της αμέσου ανταποκρίσεως του Πυροβολικού στις αιτήσεις πυρών των τμημάτων ελιγμού. Δεύτερον, ίσως και το πιο χαρακτηριστικό, πάνω στο οποίο και στηρίζεται η επιλογή της ως προστάτιδος του Πυροβολικού, είναι το γεγονός ότι ο Θεός τιμώρησε τον πατέρα της για τον άδικο αποκεφαλισμό της, καθώς με κεραυνό εξ ουρανού τον κατέκαψε ολοσχερώς. Ο κεραυνός αυτός παραλληλίζεται με το βλήμα του πυροβολικού που σαν τιμωρία πέφτει επάνω στον εχθρό από τον ουρανό.
Επίλογος
Τα λείψανα της Αγίας Βαρβάρας βρίσκονται σήμερα στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Βλαδιμήρου στο Κίεβο της Ουκρανίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αγία Βαρβάρα είναι μια διακεκριμένη εορτή στο χριστιανικό ημερολόγιο.
Ἡ Ἁγία Βαρβάρα σώζοι τὸ Πυροβολικὸν!
Χρόνια Πολλά!
Το Ἀπολυτίκιον
Βαρβάραν την Αγίαν τιμήσωμεν
εχθρού γαρ τας παγίδας συνέτριψε
και ως στρουθίον ερρύσθη εξ αυτών,
βοηθεία και όπλω του Σταυρού η πάνσεμνος.
Πηγές
https://www.sansimera.gr/biographies/733
http://army.gr/el/o-vios-agias-varvaras
https://www.agiabarbara.org/index.php/spirituallife/strouthion/183-2
Πηγή φωτογραφίας
https://www.sansimera.gr/biographies/733
*Βιογραφικό συντάκτη
https://greekhumans.com/general/