Του Μιχαήλ Κατσικαρέλη*
Στις 27 Απριλίου του 1941 τα γερμανικά στρατεύματα του Αδόλφου Χίτλερ εισήλθαν στην Αθήνα. Η ελληνική αντίσταση στην Μακεδονία είχε συντριβεί και τα νικηφόρα έως τότε ελληνικά και βρετανικά στρατεύματα υποχωρούσαν προς την Κρήτη δίνοντας επιβραδυντικές μάχες εκ του συστάδην.
Ο γερμανικός στρατός εισερχόμενος στην ελληνική πρωτεύουσα, την πόλη με τα «κατάκλειστα σπίτια» όπως μετέδωσε στο τελευταίο ανακοινωθέν του ο ραδιοφωνικός σταθμός της Αθήνας, εγκατέστησε στις 29 Απριλίου την πρώτη ελληνική κατοχική κυβέρνηση υπό τον αντιστράτηγο Γεώργιο Τσολάκογλου. Παρόλα αυτά η κατάκτηση του συνόλου σχεδόν του ελληνικού ηπειρωτικού χώρου δεν σηματοδοτούσε και την ολοκλήρωση της πολεμικής προσπάθειας των Ελλήνων αφού οι μάχες στην Κρήτη συνεχίστηκαν ως την 1η Ιουνίου και η εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού με το Βασιλιά Γεώργιο Β’ κατέφυγαν στην Αίγυπτο για την συνέχιση του Αγώνα.
Οι πρώτες αντιστασιακές πράξεις
Η γενναιότητα των ελληνικών όπλων στο Αλβανικό Έπος η οποία είχε χαρίσει περηφάνια στο ελληνικό λαό, δεν θα μπορούσε να εξαλειφτεί από την τριπλή Κατοχή των Γερμανών, Ιταλών και Βούλγαρων που διαμοίρασαν εδαφικά την χώρα σε τρεις ζώνες κατοχής. Η ήττα στο στρατιωτικό πεδίο, δεν μεταφράστηκε σε ήττα στο ηθικό πεδίο από τον ελληνικό λαό για αυτό και γρήγορα υπήρξαν οι πρώτες αυθόρμητες αντιστασιακού πνεύματος πράξεις όπως η φυγάδευση πολλών Βρετανών οι οποίοι υποχωρώντας από το Μέτωπο κινδύνευαν να συλληφθούν από τους προελαύνοντες Γερμανούς. Αισθήματα φιλίας και συμπαράστασης από τους Έλληνες περαστικούς δέχονταν και οι Βρετανοί αιχμάλωτοι στα καμιόνια των Γερμανών, όχι χωρίς κίνδυνο, οι οποίοι μεταφέρονταν προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η ηρωική πράξη του Απόστολου Σάντα και Μανώλη Γλέζου
Η πρώιμη αντιστασιακή πάλη στον Κατακτητή η οποία δεν ήταν οργανωμένη πολιτικά αλλά αυθόρμητη με άδολο πατριωτικό περιεχόμενο εκφρασμένη και με συνθήματα, μηνύματα στους τοίχους σε κοινή θέα αλλά και διαμοιρασμό προκηρύξεων.
Η υψωμένη γερμανική σημαία με την σβάστικα στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης εξάλλου σε σημείο ορατό από τις περισσότερες συνοικίες της Αθήνας, πυροδοτούσε το αίσθημα της οργής των Ελλήνων. Δύο φοιτητές της Ανωτάτης Σχολής Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών(ΑΣΟΕΕ) της Νομικής Αθηνών αποφάσισαν να την κατεβάσουν εκφράζοντας την κοινή δυσαρέσκεια. Το ριψοκίνδυνο εγχείρημα εκτελέστηκε τη νύχτα της 30ης προς 31ης Μαίου. Καθώς η γερμανική φρουρά της Ακρόπολης ήταν μαζεμένη κυρίως στα Προπύλαια, οι δύο νέοι αναρριχήθηκαν στο Ιερό Βράχο εκμεταλλευόμενοι τις σκαλωσιές που είχαν τοποθετηθεί από προηγούμενες αρχαιολογικές ανασκαφές από την πλευρά του Πανδρόσειου Άντρου φέροντες μαζί τους μόνο ένα φανάρι και ένα μικρό μαχαίρι. Στο σημείο του ιστού της σημαίας μεγέθους 4 μέτρα επί 2 δεν υπήρχε κανείς Γερμανός φρουρός και με γρήγορες κινήσεις ο Γλέζος και ο Σάντας την υπέστειλαν παίρνοντας την μαζί τους αποχωρώντας από τον χώρο τάχιστα από την διαδρομή που είχαν σκαρφαλώσει.
Τα ξημερώματα οι Γερμανοί αντιλήφθηκαν τι είχε συμβεί και η σημαία μέχρι τις 11:00 είχε αντικατασταθεί. Η γερμανική φρουρά της 30ης Μαίου όμως εκτελέστηκε για παραδειγματισμό ενώ οι «ένοχοι» για το κατέβασμα της σημαίας καταδικάστηκαν ερήμην σε θάνατο, στην περίπτωση δηλαδή που θα ανακαλύπτονταν. Μάλιστα με διαταγή των Γερμανικών Αρχών κατοχής απαγορεύτηκε, ως τιμωρία, η κυκλοφορία σε Αθήνα—Πειραιά μετά τις 22:00 αλλά και για την συνεπέστερο έλεγχο αντίστοιχων ενεργειών.
Η πράξη των δύο ηρώων/φοιτητών είχε στείλει ένα δυνατό και ηχηρό μήνυμα στους κατακτητές όμως πιο πολύ ανόρθωσε το ηθικό του κατακτημένου λαού που ήδη μετρούσε ένα μήνα Κατοχής. Αυθόρμητες πράξεις όπως του Γλέζου και του Σάντα, οι οποίοι συνέχισαν την αντιστασιακή τους δράση σε όλη την Κατοχή, αποτελούν την πιο γνήσια και πιο συγκλονιστική ιστορία της ελληνικής αντίστασης κατά την κατοχική περίοδο.
Πηγή εικόνας
*Ο Μιχαήλ Κατσικαρέλης είναι ιστορικός