Σε συνέντευξη για το https://greekhumans.com/, η φοιτήτρια Νομικής Επιστήμης ΔΠΘ κα Ελληκαίτη Κουρτάκη κλήθηκε να απαντήσει σε ζητήματα που σχετίζονται με τα εγκλήματα που βρίσκονται στην επικαιρότητα.
Είναι γεγονός πως μέσα από τη συνέντευξη θα προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε καλύτερα τη κα Κουρτάκη.
Η Ελένη Αικατερίνη (Ελληκαίτη) Κουρτάκη ολοκληρώνει τις προπτυχιακές της σπουδές στη Νομική Σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (Δ.Π.Θ.). Είναι μέλος του Crime & Μedia Lab, της Επιστημονικής-Ερευνητικής Ομάδας για το έγκλημα και την απεικόνισή του στα ΜΜΕ, και του CrimeCast, του πρώτου ελληνικού εγκληματολογικού podcast, τα οποία τελούν υπό την αιγίδα του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε). Παράλληλα, είναι Ειδική Συνεργάτιδα Επικοινωνίας του Ανεξάρτητου και Αναγνωρισμένου από τη Σύγκλητο Φοιτητικού Περιοδικού της Νομικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α Νομικός Παλμός, Συντονίστρια και Συντάκτρια του pnykapress.gr, Αρχισυντάκτρια του Blog της Φοιτητικής-Νομικής Κοινότητας LawPedia Greece, Τακτική Συνεργάτιδα και Μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του Φοιτητικού Νομικού Περιοδικού της Ευρωπαϊκής Ένωσης Νέων Νομικών Κομοτηνής Υπαγωγή, Μέλος της Ομάδας Προώθησης της Νομικής Κοινότητας Just In Case, ενώ έχει διατελέσει και Κριτής στα πλαίσια του εκπαιδευτικού προγράμματος «Εικονικές Δίκες Πρωταγόρας». Τέλος, έχει παρακολουθήσει πληθώρα σεμιναρίων μεταξύ των οποίων και ενότητες του προγράμματος HELP (Human Rights Education For Legal Professionals) του Συμβούλιου της Ευρώπης, εξ αποστάσεως κύκλους σπουδών από Πανεπιστήμια του Εξωτερικού αλλά και εξ αποστάσεως προγράμματα προσομοίωσης πρακτικής άσκησης από Δικηγορικές Εταιρίες του Εξωτερικού, ενώ έχει ασχοληθεί με την αρθρογραφία και τον εθελοντισμό.
Νομική Επιστήμη
Η πρώτη ερώτηση που εύκολα γεννάται σε εμάς είναι πως επιλέξατε την ενασχόληση με τη Νομική Επιστήμη;
Νομίζω πως όποιον κι αν ρωτήσετε από το περιβάλλον μου θα σας πει πως η Νομική για εμένα δεν ήταν επιλογή αλλά μονόδρομος. Η αλήθεια είναι πως από μικρή, ούσα άκρως ομιλητική αλλά και πνεύμα αντιλογίας, θυμάμαι τους δασκάλους μου και τους καθηγητές μου να μου «δείχνουν» τον δρόμο της Νομικής ως μόνη επαγγελματική επιλογή. Είμαι πολύ τυχερή, βέβαια, γιατί οι νονοί μου είναι δικηγόροι όποτε το λάδι φαίνεται να «έπιασε τόπο». Από αυτούς άρχισα να μαθαίνω τι είναι δικηγόρος, με τι ασχολείται, ποιο το έργο του και στη συνέχεια, αφού ήξερα ότι η κατεύθυνση που μου ταιριάζει είναι η Θεωρητική, ξεκίνησα να ψάχνω και να ερευνώ τις επιλογές που θα είχα αν επέλεγα την Νομική Επιστήμη. Και, τελικά, ο «πλούτος» της με κέρδισε!
Νομική και κοινωνία
Η Νομική επιστήμη βρίσκεται στενά συνδεδεμένη με την κοινωνία. Ποια η σημασία της λοιπόν, για την κοινωνία;
Η Νομική είναι μια από τις πλέον σημαντικές επιστήμες για την κοινωνία. Η μελέτη του Δικαίου βοηθάει τον άνθρωπο να κατανοήσει ότι το «νομικοδικαιικό» σύστημα, ο νομικός κόσμος, δεν είναι αυτόνομος, δεν στέκεται έξω από τα «τείχη» της πόλης, αλλά αντίθετα είναι αλληλένδετος με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι οι νόμοι υπάρχουν από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο και όπως ακριβώς η κοινωνία εξελίσσεται, έτσι εξελίσσεται και ο πολίτης αλλά και ο νόμος, ο οποίος ακολουθεί την αλλαγή και προσαρμόζεται, διαφοροποιείται, «ξαναγεννιέται». Επομένως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο νόμος αλλά και εν γένει η Νομική Επιστήμη είναι ένας ζωντανός οργανισμός, έχει μια πολύπλοκη ζωτικότητα που χαρακτηρίζεται από προσαρμογή. Η Νομική αντανακλά και επηρεάζει τον πολιτισμό και η κοινωνία διαμορφώνει και διαπλάθει το Δίκαιο. Το Δίκαιο μπορεί, εξάλλου, να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση και τη ρύθμιση κοινωνικών προβλημάτων που μαστίζουν την κοινωνία «χαράζοντας» τις κατευθυντήριες γραμμές αναφορικά με το τι είναι αποδεκτό από την τελευταία ενώ ο νόμος προσλαμβάνει ρόλο κοινωνικού διαμεσολαβητή στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της άρρηκτης σχέσης αποτελεί η αλλαγή που επήλθε στον Ποινικό Κώδικα μετά το κίνημα #MeToo, τις πολυάριθμες δολοφονίες γυναικών (ή γυναικοκτονίες, όπως είθισται να αποκαλούνται) αλλά και τις επιθέσεις με το βιτριόλι, τους βιασμούς και τις κακοποιήσεις ανηλίκων, τα κυκλώματα παιδικής πορνογραφίας κ.λπ.
Κλάδοι Νομικής Επιστήμης
Ποιος κλάδος ή κλάδοι της Επιστήμης, στην οποία εντρυφείτε εκτιμάτε ως πιο ενδιαφέρον για εσάς;
Ποινικό Δίκαιο! Ακόμα και πριν μπω στην Νομική Σχολή ήξερα ότι το Ποινικό είναι αυτό που θα αγαπήσω, αυτό που θα μου ταιριάξει. Υπάρχουν αμέτρητοι λόγοι για τους οποίους θα πρέπει κάποιος/α να επιλέξει τον συγκεκριμένο τομέα δικαίου. Προσωπικά ένας από τους λόγους που με έκαναν να τον επιλέξω είναι επειδή είμαι γυναίκα! Και θα αιτιολογήσω: δεν υπάρχει περίπτωση να είσαι κοπέλα στην Νομική, να θες να ασχοληθείς με το Ποινικό Δίκαιο και να μην ακούσεις «αυτό είναι για άντρες, όλοι οι Ποινικολόγοι είναι άντρες, ασχολήσου με τα διαζύγια κλπ.» Και, πράγματι, παρότι σιχαίνομαι τις στερεοτυπικές αντιλήψεις και μισώ τους «ρόλους» που θα πρέπει να προσλαμβάνει το κάθε φύλο για να ανταποκρίνεται σε αυτό που έχει «διαμορφώσει» η κοινωνία ως «αρμόζον» για τον άντρα και την γυναίκα, οι «γνωστοί» τηλεοπτικοί ποινικολόγοι είναι άντρες. Και εννοείται πως δεν υποτιμάω τους άντρες του Ποινικού που ξημεροβραδιάζονται στις τηλεοπτικές εκπομπές δίνοντας τηλε-μάχες για τους εντολείς τους αλλά το να συνδέεις ένα ολόκληρο φύλο με έναν κλάδο δικαίου δεν είναι και δίκαιο! Υπάρχουν γυναίκες που ασχολούνται με το Ποινικό τις οποίες προσωπικά θαυμάζω και παρέχουν την καλύτερη δυνατή εκπροσώπηση των εντολέων τους χωρίς να κλείνουν «VIP θέσεις» στα τηλεοπτικά πλατό. Σημασία έχει να αγαπάς το αντικείμενό σου, να είσαι καλός σε αυτό που κάνεις. Σαφώς το να βλέπεις τα «ονόματα» στα κανάλια σου κεντρίζει το ενδιαφέρον, σε εξιτάρει, και για να είμαι ειλικρινής γνωστός άντρας Ποινικολόγος μου προκάλεσε το ενδιαφέρον και με «ώθησε» με την «πολυσχιδή» του προσωπικότητα και την «στάση» του στον δρόμο του Ποινικού, αλλά γυναίκα Ποινικολόγος με έκανε να πεισμώσω γι’ αυτό που πάντα ήθελα. Οπότε, είτε πετύχω είτε όχι, το Ποινικό είναι για μένα!
Εγκλήματα
Τα εγκλήματα δυστυχώς υφίστανται στην Ελλάδα. Επιλέγουμε να αναφερθούμε στα αδικήματα της κλοπής. Ποιος μπορεί να είναι ο λόγος που αποτελούν ένα συχνό φαινόμενο στην χώρα μας και ποιες ποινές προβλέπονται για ένα δράστη; Θα θέλατε να αναφέρετε κάποιο παράδειγμα;
Οι κλοπές, οι ληστείες και οι διαρρήξεις φαίνεται να αποτελούν «κομμάτι» της νέας «κανονικότητας». Αναφορικά με τις κλοπές, πολλοί είναι αυτοί που κλέβουν επειδή πρέπει να επιβιώσουν. Πρόκειται για άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, δεν έχουν σταθερή (ή δεν έχουν καθόλου) εργασία και θα πρέπει να βρουν άμεσους τρόπους να τραφούν ή να διαθρέψουν την οικογένειά τους. Η κλοπή, επίσης, μπορεί να είναι το απότοκο της ζήλιας αλλά και της οικονομικής κρίσης, καθώς, όπως γνωρίζουμε, η οικονομική κρίση έχει επιπτώσεις στο έγκλημα, μιας και το τελευταίο είναι άμεσα συνδεδεμένο με το οικονομικό κλίμα. Η συγκεκριμένη, λοιπόν, κοινωνική διαστρωμάτωση, όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, και ο φθόνος του «πλουσίου» δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για άνθιση της κλοπής, καθώς μέσω αυτής ο άνθρωπος μπορεί να «καλύψει» την «μειονεξία» του. Κάποιοι άλλοι μπορεί να κλέψουν λόγω απληστίας, επειδή δεν είναι ποτέ ικανοποιημένοι με όσα έχουν και αναζητούν τα περισσότερα με τρόπους «ευκολότερους» και «φθηνότερους». Πίσω από την κλοπή μπορεί επίσης να κρύβεται και ο ενθουσιασμός. Αναφέρομαι, φυσικά, σε περιπτώσεις όπου κάποιος κλέβει κάτι και δεν «πιάνεται» γι’ αυτό. Έτσι, θα δοκιμάσει να το ξανακάνει γιατί αισθάνεται καλά, νιώθει ότι δεν θα υπάρξουν συνέπειες αν συνεχίσει να είναι «προσεκτικός».
Στην δική μας έννομη τάξη, το γνωστό σε όλους έγκλημα της κλοπής τυποποιείται στο άρθρο 372 παρ.1 περ. α’ ΠΚ και ο δράστης τιμωρείται με φυλάκιση. Στην περίπτωση δε της απλά διακεκριμένης παραλλαγής της κλοπής, δηλαδή όταν το αντικείμενο της κλοπής είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας (άρθρο 372 παρ.1 περ. β’ ΠΚ), ο δράστης τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και σωρευτικά χρηματική ποινή.
Ωστόσο, το έγκλημα της κλοπής είναι διαβαθμισμένο. Ο νομοθέτης έχει προβεί στη θέσπιση προνομιούχων και απλά ή ιδιαίτερα διακεκριμένων παραλλαγών, αποτέλεσμα των οποίων είναι και η αντίστοιχη διαβάθμιση των επαπειλούμενων ποινών. Στο άρθρο 377 ΠΚ έχουμε μια προνομιούχο μορφή του εγκλήματος, την κλοπή (και υπεξαίρεση) μικρής αξίας ενώ στο άρθρο 374 παρ.1 περ. γ’ ΠΚ συναντάμε την διακεκριμένη κλοπή άνω των 120.000 ευρώ και στο άρθρο 374 παρ.2 ΠΚ την ιδιαίτερα διακεκριμένη παραλλαγή της κλοπής η οποία στρέφεται άμεσα κατά του νομικού προσώπου του ελληνικού δημοσίου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή των ΟΤΑ και η αξία των αφαιρεθέντων αντικειμένων υπερβαίνει τις 120.000 ευρώ. Σε αυτές λοιπόν τις περιπτώσεις βλέπουμε ότι δίνεται ιδιαίτερη βαρύτατα και στην οικονομική αξία του αφαιρεθέντος πράγματος. Έτσι στην περίπτωση του άρθρου 374 το πλημμέλημα «αναβαθμίζεται» σε κακούργημα καθώς ο δράστης τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηματική ποινή (άρθρο 374 παρ.1 ΠΚ) και με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή έως χίλιες ημερήσιες μονάδες για το έγκλημα που τυποποιείται στο άρθρο 374 παρ.2 ΠΚ. Σε αυτό το άρθρο βέβαια (άρθρο 374 ΠΚ) συναντάμε και την περίπτωση κλοπής πράγματος από τόπο προορισμένο για θρησκευτική λατρεία, πράγμα αφιερωμένο σε αυτή καλλιτεχνικής ή αρχαιολογικής ή ιστορικής σημασίας αλλά και την περίπτωση όπου ο δράστης λειτουργεί ως μέλος συμμορίας (περίπτωση διακεκριμένης κλοπής η οποία τελέστηκε από δύο ή περισσότερους που είχαν οργανωθεί για την τέλεση κλοπών).
Η απλά προνομιούχα παραλλαγή εντοπίζεται στο άρθρο 377 εδ. α’ ΠΚ και αφορά την κλοπή αντικειμένου μικρής αξίας, έγκλημα που τιμωρείται με χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας ενώ στο άρθρο 377 εδ. β’ ΠΚ βλέπουμε έναν ειδικό λόγο δυνητικής δικαστικής άφεσης της ποινής, καθώς το δικαστήριο μπορεί κατά διακριτική του ευχέρεια να κρίνει την πράξη ατιμώρητη αν ο δράστης που τέλεσε την κλοπή (ή την υπεξαίρεση) πράγματος μικρής αξίας το έπραξε από ανάγκη για άμεση χρήση ή ανάλωση του αντικειμένου.
Αν, λοιπόν, πρέπει να εστιάσουμε μόνο στην αξία του κλοπιμαίου προκειμένου να εντοπίσουμε την μορφή του εγκλήματος που μας ενδιαφέρει, θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας σχηματικά τα ακόλουθα:
- Κλοπή μικρής αξίας => Προνομοιούχα παραλλαγή => Πλημμέλημα => Χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας => Δυνατότητα δικαστικής άφεσης της ποινής (δηλαδή το δικαστήριο μπορεί να κρίνει την πράξη ατιμώρητη) αν η πράξη τελέστηκε από ανάγκη για άμεση χρήση ή ανάλωση του αντικειμένου της κλοπής
- Βασική κλοπή => Πλημμέλημα => Φυλάκιση
- Κλοπή ιδιαίτερα μεγάλης αξίας => Απλά διακεκριμένη παραλλαγή => Πλημμέλημα => Φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή
- Κλοπή άνω των 120.000 ευρώ => Διακεκριμένη μορφή εγκλήματος => Κακούργημα => Κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηματική ποινή
Κάτι το οποίο θα πρέπει επίσης να τονιστεί είναι πως με τον νόμο 4855/2021 τροποποιήθηκε το άρθρο 372 και διαγράφηκε η περίπτωση τέλεσης κλοπής με διάρρηξη. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση «καταργείται η διακεκριμένη κλοπή με διάρρηξη καθώς ο όρος διάρρηξη δεν είχε προσδιοριστεί νομοθετικά, οδηγώντας τη νομολογία σε μια προβληματική διεύρυνση, η οποία δεν εξηγείται δικαιοπολιτικά (όπως μια διάρρηξη συρταριού, τσάντας ή χρηματοκιβωτίου). Η βαρύτερη απαξία που ενέχει η αφαίρεση με διάρρηξη κατοικιών ή καταστημάτων μπορεί να καλυφθεί από την ποινή του βασικού αδικήματος της κλοπής στο πλαίσιο της επιμέτρησης της ποινής, η οποία αυξάνεται σε φυλάκιση, εναρμονιζόμενη με εκείνη του εγκλήματος της απάτης, ώστε στο ευρύτερο αυτό πλαίσιο να καλύπτονται και περιπτώσεις που ο τρόπος ή οι συνθήκες τέλεσης της κλοπής εκφράζουν μια επιβάρυνση του θύματος και ιδιαίτερη προκλητικότητα.»
Προσωπικά, όταν ακούω κλοπή μου έρχονται στο μυαλό κάποιες υποθέσεις που είχαν απασχολήσει εντόνως την κοινωνία. Η πρώτη, η οποία είχε προκαλέσει σάλο, είναι η υπόθεση μιας 70χρονης κυρίας από το Ίλιον η οποία σύμφωνα με δημοσιεύματα έκλεψε προϊόντα αξίας 30 ευρώ από τα Lidl, τα οποία στη συνέχεια την μήνυσαν. Σύμφωνα με σχετικά ρεπορτάζ, τα οποία κάλυψαν την υπόθεση, η εν λόγω κυρία αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Οι υπεύθυνοι του καταστήματος αντιλήφθηκαν την πρόθεσή της να κλέψει κάποια πράγματα και παρά το ότι οι πελάτες προσφέρθηκαν να καλύψουν το χρηματικό ποσό, ο υπεύθυνος του καταστήματος κατέθεσε μήνυση για κλοπή και η γυναίκα οδηγήθηκε στο αστυνομικό τμήμα. Σύμφωνα πάντα με πληροφορίες, η ηλικιωμένη γυναίκα υποστήριξε ότι δεν είχε χρήματα ενώ πλήρωνε και στεγαστικό δάνειο από την σύνταξή της για να μην της πάρουν το σπίτι. Τελικά, η μήνυση σε βάρος της αποσύρθηκε.
Το δεύτερο «παράδειγμα» όταν ακούω τη λέξη κλοπή ή διάρρηξη είναι πολύ πιο σύνθετο. Αφορά περιπτώσεις όπου κάποιος μπαίνει ή αποπειράται να μπει σε ένα σπίτι για να κλέψει αλλά γίνεται αντιληπτός από τον ιδιοκτήτη ο οποίος και τον δολοφονεί ή τον τραυματίζει σοβαρά. Δείτε την υπόθεση στο Νέο Ρύσιο Θεσσαλονίκης, όπου ο ιδιοκτήτης πυροβόλησε με κυνηγετικό όπλο έναν άντρα που αποπειράθηκε να μπει σπίτι του στο πόδι. Ή την υπόθεση του 88χρονου που πυροβόλησε κατά δύο ατόμων που μπήκαν σπίτι του και τελικά αφέθηκε ελεύθερος μετά την απολογία του στον ανακριτή με τον περιοριστικό όρο της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα ή την περίπτωση του 79χρονου στην περιοχή του Αγίου Αθανασίου Δράμας, ο οποίος αντιλήφθηκε θορύβους από το κατάστημα κάτω από το σπίτι του και αφού βγήκε, είδε έναν άντρα που προσπαθούσε να παραβιάσει την πόρτα τον οποίο και πυροβόλησε με μια κυνηγετική καραμπίνα -αξιοσημείωτο βέβαια είναι ότι ο εν λόγω άντρας είχε δολοφονήσει ξανά κάποια χρόνια πριν έναν επίδοξο διαρρήκτη αλλά είχε αθωωθεί- ή την υπόθεση που απασχόλησε την πόλη μου, την Κόρινθο, όπου ένας 35χρονος σκότωσε έναν Ρομά, ο οποίος επιχείρησε να κλέψει κάποιες κότες από το κοτέτσι του σπιτιού του. Επειδή η τελευταία διαδραματίστηκε στην πόλη μου, όπως ανέφερα, θα ήθελα να εστιάσουμε σε αυτή. Τον Μάρτιο του 2019, αν δεν κάνω λάθος, κάποιοι άντρες επιχείρησαν να κλέψουν από το σπίτι ενός 35χρονου κότες αλλά ο ιδιοκτήτης τους αντιλήφθηκε και πυροβόλησε τον έναν. Ο άλλος κατάφερε να διαφύγει και αφού πήγε στο αστυνομικό τμήμα παραδέχτηκε τι επρόκειτο να κάνουν. Η αστυνομία, αφού συνέλαβε τον έναν εκ των επίδοξων δραστών, πήγε στο σπίτι του 35χρονου αλλά δεν μπόρεσε να εντοπίσει τον συνεργό του. Ωστόσο, οι έρευνες συνεχίστηκαν και οι αστυνομικοί εντόπισαν αίμα στην καρότσα του οχήματος που ανήκε στον ιδιοκτήτη, ο οποίος, ύστερα από πιέσεις της αστυνομίας, παραδέχθηκε ότι πυροβόλησε τον άντρα και στη συνέχεια έκρυψε το πτώμα του σε τοπικό λατομείο. Πληροφορίες μάλιστα ανέφεραν ότι ο δράστης είχε πυροβολήσει με την κυνηγετική καραμπίνα του πισώπλατα το θύμα. Ο εν λόγω άντρας αφέθηκε τελικά ελεύθερος με περιοριστικούς όρους (άμεση απομάκρυνση από την περιοχή της Κορινθίας, απαγόρευση εξόδου από τη χώρα και εμφάνιση στο αστυνομικό τμήμα της νέας του κατοικίας), ύστερα από σύμφωνη γνώμη ανακριτού και εισαγγελέως.
Σας ευχαριστούμε θερμά!
Για το GreekHumans
Αριστείδης Ρούνης, Ιδρυτής και αρχισυντάκτης
Πηγή εικόνας εξωφύλλου
https://mdlawfirm.gr/law/trapeziko-dikaio/