Της Δημήτρας Τύπου*
Το Πάσχα έπειτα από απόφαση της Ά Οικουμενικής Συνόδου, το 325 μΧ., αποφασίστηκε να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό Πάσχα ή διαφορετικά Λαμπρή ονομάζουμε τις δύο εβδομάδες, που ξεκινούν από την Ανάσταση του Λαζάρου και λήγουν την Κυριακή του Θωμά. Από τα Βυζαντινά χρόνια, την περίοδο της Τουρκοκρατίας αλλά μέχρι και σήμερα, οι Χριστιανοί προετοιμάζονται καιρό πριν καθώς το Πάσχα αποτελεί την μεγαλύτερη γιορτή του Χριστιανισμού.
Σε όλες τις περιοχές της χώρας μας την περίοδο του Πάσχα αναβιώνουν πολλά και ξεχωριστά έθιμα. Ας ξεκινήσουμε από το Σάββατο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα, το λεγόμενο Σάββατο του Λαζάρου. Την ημέρα αυτή γιορτάζεται η Έγερση του Λαζάρου. Σε πολλά μέρη, προκειμένου οι άνθρωποι να απεικονίσουν την Ανάσταση του Λαζάρου δημιουργούν ένα ομοίωμα αυτού. Η προσομοίωση του Λαζάρου, δίνονταν στα παιδιά τα οποία πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τα Λαζαράκια. Στην Στερεά Ελλάδα, την Θράκη και την Μακεδονία τα Λαζαράκια τραγουδιούνται αποκλειστικά από κορίτσια τις λεγόμενες Λαζαρίνες. Να σημειωθεί ότι το έθιμο συναντάται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, ωστόσο με διάφορες παραλλαγές.
Την Κυριακή των Βαΐων, προς θύμηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, οι ναοί στολίζονται με βάγια και δάφνες, όπου στο τέλος της λειτουργίας μοιράζονται από τον εκάστοτε ιερέα στους πιστούς. Το συγκεκριμένο έθιμο καθιερώθηκε τον 9ο μΧ.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα της περιόδου του Πάσχα αποτελεί το βάψιμο των αυγών σε κόκκινο χρώμα την Μ. Πέμπτη. Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές ερμηνείες, που εξηγούν το κόκκινο χρώμα των αυγών. Σύμφωνα με μια πρώτη εκδοχή το κόκκινο χρώμα συμβολίζει το αίμα καθώς και την θυσία του Χριστού. Η άλλη ερμηνεία σχετίζεται με την Παναγία. Αυτό που πιστεύεται συχνά, είναι ότι η Παναγία πήρε ένα καλάθι με αυγά και το πρόσφερε στους φρουρούς για να φερθούν με όμορφο τρόπο στο παιδί της. Όταν τα δάκρυα της έπεσαν πάνω στα αυγά τότε λέγεται ότι αυτά έγιναν κόκκινα.
Σύμφωνα με την παράδοση, το πρώτο αυγό, που βάφεται την Μεγάλη Πέμπτη ανήκει στην Παναγία. Μάλιστα, οι νοικοκυρές φυλάνε το αυγό αυτό στο εικονοστάσι τους μέχρι την Μεγάλη Πέμπτη του επόμενου έτους, όπου το φυτεύουν στα κτήματά τους για ευφορία ή το κρεμάνε στα μαντριά των ζώων για να είναι αυτά γόνιμα. Συχνό επίσης, αποτελεί το φαινόμενο ότι σε πολλά μέρη της Ελλάδας την Μεγάλη Πέμπτη, οι άνθρωποι απλώνουν στα μπαλκόνια και τα παράθυρα τους κόκκινες κουβέρτες και κόκκινα μαντήλια.
Επίσης, την Μεγάλη Πέμπτη το πρωί, οι νοικοκυρές ξεκινούν τις ετοιμασίες για το ζύμωμα των τσουρεκιών ή των λεγόμενων κουλουριών της Λαμπρής, μέσα στα οποία συνήθως προσθέτουν ένα φρεσκοβαμμένο κόκκινο αυγό.
Φτάνοντας στην Μεγάλη Παρασκευή, η οποία αποτελεί μέρα κατάνυξης, πένθους, αργίας και νηστείας, σε όλες τις ενορίες στολίζεται ο επιτάφιος, ενώ παράλληλα ψάλλεται το μοιρολόι της Παναγίας.
Το Μεγάλο Σάββατο, τα ξημερώματα οι ναοί στολίζονται με δαφνόφυλλα εν ώ ο ιερέας τα σκορπάει ψάλλοντας ‘Ανάστα ο Θεός κρίναι την γην’. Το βράδυ της ίδιας ημέρας, οι πιστοί πηγαίνουν στην εκκλησία για την θεία λειτουργία της Αναστάσεως, παίρνουν το άγιος φως και με αυτό σταυρώνουν το πάνω μέρος της εξώπορτας του σπιτιού τους.
Την Κυριακή του Πάσχα, το μεσημέρι ψάλλεται η δεύτερη Ανάσταση, όπως αποκαλείται Αγάπη. Επειδή ο Χριστός σταυρώθηκε για την αγάπη, για αυτόν τον λόγο το Ευαγγέλιο ψάλλεται σε δώδεκα διαφορετικές ξένες γλώσσες συμβολίζοντας έτσι την ενότητα όλων των λαών.
Τα παραπάνω έθιμα, διαδραματίζονται αν όχι σε όλη την χώρα, στις περισσότερες περιοχές αυτής σίγουρα. Εκτός όμως από αυτά, πραγματοποιούνται και άλλα δρώμενα με διάφορες παραλλαγές ανάλογα την περιοχή στην οποία βρίσκεται κάποιος. Το Ορθόδοξο Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή του Χριστιανισμού και συνεπώς όλοι μας οφείλουμε να διατηρήσουμε τα έθιμα της χριστιανικής μας παράδοσης.
Βιβλιογραφία
- ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ. Available at: https://photodentro.edu.gr/photodentro/PAROYSIASI_PATHI_ANASTASI_pidx0037361/ethima_pascha.htm (Accessed: 28 April 2024).
- Γιατί βάφουμε κόκκινα αυγά το Πάσχα και γιατί τα τσουγκρίζουμε;: ΕΛΛΑΔΑ (2023) gr. Available at: https://www.gastronomos.gr/topikes-kouzines/ellada/giati-vafoyme-kokkina-ayga-to-pascha-kai-giati-ta-tsoygkrizoyme/198478/ (Accessed: 28 April 2024).
- Τι συμβολίζουν τα κόκκινα αυγά που βάφουμε την Μ. Πέμπτη – ΕΚΚΛΗΣΙΑ Online. Available at: https://www.ekklisiaonline.gr/nea/ti-symvolizoun-ta-kokkina-avga-pou-vafoume-tin-m-pempti/ (Accessed: 27 April 2024).
Πηγή εικόνας
https://www.dimotikoamfikleias.gr/
Βιογραφικό συντάκτριας
https://greekhumans.com/h-dimitra-typoy-syntaktria-sto-greekhumans/