Της Εύας Κυριτσάκα*
Τα τελευταία χρόνια, οι παθογένειες της κοινωνίας μας έχουν ενταθεί και παγιωθεί, τονίζοντας την ύπαρξή τους με συνεχή, διαδεχόμενα, ειδεχθή γεγονότα, τα οποία ταράσσουν και πυροδοτούν την κοινή γνώμη οδηγώντας στην δημιουργία των λεγόμενων «λαϊκών δικαστηρίων». Εάν πραγματοποιήσουμε μία αναδρομή στο παρελθόν, θα διαπιστώσουμε πως αυτά πάντοτε υπήρχαν, ωστόσο στην εποχή μας έχει αλλάξει ο τόπος διεξαγωγής τους, αφού πλέον έχει γίνει διαδικτυακός, και εντοπίζονται κυρίως στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (social media, ΜΚΔ).
Έτοιμες να ξεκινήσουν πάντα οι «δίκες» και οι «δικαστές» τους έχουν ήδη οπλιστεί με αστείρευτη οργή – είτε προς τον θύτη είτε προς το θύμα – όχι, όμως, ορισμένες φορές με κριτική σκέψη και ενσυναίσθηση. Άλλωστε, η ψυχραιμία που απαιτεί η κριτική σκέψη, ουδέποτε συμπίπτει με την οργή. Το κατάλληλο μέρος διεξαγωγής αυτών των «δικών» εν έτει 2022, όπως προαναφέρθηκε, δεν είναι άλλο από τα ΜΚΔ, τα οποία μετατρέπονται σε σύγχρονες ρωμαϊκές αρένες και κάνουν την διαδικασία πιο εύκολη, προσιτή και ανώδυνη λόγω της απόστασης και της ανωνυμίας που προσφέρουν.
Αυτή η απόσταση και η ανωνυμία μάς δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι δεν εκτιθέμεθα, εξ ου και οι ανύπαρκτοι ενδοιασμοί και φραγμοί, που έχουμε στις διατυπώσεις μας. Επιπρόσθετα, τα ΜΚΔ παρέχουν σε όλους μας, ανεξαρτήτως ειδίκευσης, διάκρισης και λογικής σκέψης, το «δικαίωμα» να αναλαμβάνουμε ρόλους και να παριστάνουμε τους ειδήμονες έχοντας άποψη επί παντός επιστητού χωρίς ιδιαίτερες και εμπεριστατωμένες γνώσεις, με αποτέλεσμα να δίνεται ο λόγος στην ημιμάθεια. Αυτό είναι αρκετά επικίνδυνο, εάν λάβουμε υπόψη και την θρασύτατη σιγουριά από την οποία χαρακτηρίζονται ορισμένες απόψεις. Καθώς, όπως λέει και ο Πλάτων: «Γνώμην δύνανται να έχουν άπαντες, γνώσιν δια να έχουν γνώμην, έχουν;» Έχουμε φέρει στο προσκήνιο την έννοια της πανεπιστημοσύνης, αλλά, δυστυχώς, το μόνο που διαθέτουμε είναι μία αδικαιολόγητη έπαρση άνευ γνώσεων.
Οι αντιμαχίες, οι ύβρεις, η ανθρωποφαγία και η διαπόμπευση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν έχουν καμία δικαιολογία και επιβάλλεται να σταματήσουν. Όλοι μας θα πρέπει να ξαναθυμηθούμε πως βρισκόμαστε σε ένα κράτος δικαίου, στο οποίο ανάλογες συμπεριφορές δεν έχουν θέση στον δημοκρατικό και νομικό πολιτισμό του και πως με αυτόν τον τρόπο η δημοκρατία αμαυρώνεται. Θα πρέπει να ξεχωρίσουμε το “κοινό περί δικαίου αίσθημα”, που είναι μία έννοια αόριστη, υποκειμενική και για αυτόν τον λόγο επιρρεπής σε παρανοήσεις, από το “κράτος δικαίου”. Να κάνουμε έναν διαχωρισμό δηλαδή ανάμεσα στο συναίσθημα και στον νομικό ορθολογισμό. Η επικράτηση του πρώτου θα επιφέρει σύγχυση, ενώ του δευτέρου τάξη.
Στην εξάλειψη του φαινομένου των λαϊκών δικαστηρίων είναι αναγκαίο να συμβάλλουμε και οι πολίτες και τα ΜΜΕ ( μέσα μαζικής ενημέρωσης ) και οι εμπλεκόμενοι στις υποθέσεις αναθεωρώντας την στάση μας και αναπροσαρμόζοντας τις συνήθειές μας. Οι μεν πολίτες να δείχνουν αυτοσυγκράτηση και να διατηρούν μία μετριοπαθή και όχι αλλόφρονα στάση, οι δε εκπρόσωποι των ΜΜΕ και οι συνήγοροι των εκάστοτε υποθέσεων να συμπεριφέρονται με προσοχή και διάκριση στις δημόσιες τοποθετήσεις τους, ώστε να μην προκαταβάλλουν και να μην εξωθούν τους πολίτες σε παρορμητικές κρίσεις.
Ο λόγος είναι ότι χωρίς να γνωρίζουμε περισσότερα στοιχεία για τις υποθέσεις, εκτός από αυτά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, και χωρίς να τα αξιολογούμε ενδελεχώς και ορθώς, μπαίνουμε σε μία διαδικασία καυστικών και απρεπώς διατυπωμένων εικασιών και σεναρίων, χωρίς να έχει αποφανθεί η μόνη αρμόδια να κρίνει : η Δικαιοσύνη!
Ως εκ τούτου τίθενται τα παρακάτω ερωτήματα: Μετά την δικαστική απόφαση και σε περίπτωση δικαίωσης των κατηγορουμένων από τους μόνους αρμοδίους να εκφέρουν νομική κρίση, αποκαθίστανται και δημόσια όσοι έχουν καταδικαστεί από τους δικαστές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης; Βοηθούμε τα θύματα με την στάση μας να αποβάλουν τις τραυματικές εμπειρίες τους και να ξαναβρούν τις ισορροπίες τους; Διότι, η καυστική κριτική καταφέρεται ενίοτε και εναντίον των θυμάτων. Και, μήπως, τελικά η κοινωνική κατακραυγή έχει πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις, που ασυναίσθητα οι εμπλεκόμενοι των υποθέσεων προσπαθούν περισσότερο να πείσουν τον κόσμο παρά την δικαστική έδρα;
Ας αφήσουμε, επιτέλους, την μόνη αρμόδια, την Δικαιοσύνη, να μιλήσει, αντί να γελοιοποιούμε τις υποθέσεις και να τις μετατρέπουμε σε τηλεοπτικά σόου με αποτέλεσμα τον παροξυσμό του θυμικού, τον ευτελισμό της αξιοπρέπειας και της λογικής, την σπίλωση και τον διασυρμό. Ο ορθός λόγος, η διακριτικότητα, η σύνεση και ο σεβασμός θα πρέπει να μας χαρακτηρίζουν, ώστε να προστατεύονται τα θύματα των υποθέσεων και να μην υποβαθμίζεται η αξία της ανθρώπινης ύπαρξης.
Τελικώς, θα πρέπει να αναρωτηθούμε τί είναι αυτό που μας ωθεί σε ανάλογες πέραν του πρέποντος διαμαρτυρίες και αισχρούς σχολιασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τί είναι αυτό που μας έχει κάνει να θεωρούμε τα παραπάνω καθήκον μας νομίζοντας πως συμβάλλουμε σε κάτι; Πιστεύω πως η ανελέητη, επιφανειακή και ασυλλόγιστη κριτική έχει μετατρέψει την παρακίνηση σε στασιμότητα, την ηθική σε ανηθικότητα, και την ουσιαστική με πράξεις βοήθεια σε υποκρισία ανούσιων αερολογιών. Έχουμε βολευτεί σε ατέρμονες εκτιμήσεις και κριτικές των πράξεων των άλλων, χωρίς να έχει προηγηθεί η αυτοκριτική.
Κλείνοντας το κινητό, αυτές οι κινήσεις μας και οι διαδικτυακές ευαισθησίες μας, που τις υπερασπιζόμαστε με λανθασμένο τρόπο και καταλήγουν σε φθηνά κουτσομπολιά με κακόβουλες και υποκριτικές πολλές φορές προθέσεις, μάς καθησυχάζουν πως πράξαμε το πλέον διαδεδομένο και επομένως σωστό, αφού το πράττουν όλοι, και ξεγελούν για λίγο την σκονισμένη μας συνείδηση τροφοδοτώντας παράλληλα την έμφυτη τάση μας για αυτοπροβολή. Όμως, πώς είναι δυνατόν να προσμένουμε πως το δίκαιο θα εξαλειφθεί δια της αδικίας, πως η τάξη θα επικρατήσει δια της αταξίας και πως το μίσος θα σβήσει δια του θυμού;
Επομένως, όχι μόνο δεν είναι αρκετή η στάση μας, αλλά προκαλεί και επικίνδυνες επιπτώσεις αναπαράγοντας άσχημες συμπεριφορές και καθιερώνοντας έναν φαύλο κύκλο. Συνεπώς, ας εκτιμήσουμε την σημασία της σωστής πληροφόρησης, της μεσότητας, της αντικειμενικότητας, της σκέψης και της ενσυναίσθησης πριν από την διατύπωση απόψεων, την αξία της σιωπής που είναι απαραίτητη σε ευαίσθητα θέματα, καθώς και την εμπιστοσύνη στους πραγματικούς ειδήμονες, και ας πράττουμε ο καθένας σιωπηλά, συνειδητά, ανθρώπινα και με αξιοπρέπεια τα δέοντα και σημαντικά.
Πηγές εικόνας
* https://greekhumans.com/2022/02/28/h-eya-kyritsaka-syntaktria-sto-greekhumans/