Αρχική » Κεφάλαιο αποπυρηνικοποίηση: τα κρατικά πυρηνικά προγράμματα που εγκαταλείφθηκαν

Κεφάλαιο αποπυρηνικοποίηση: τα κρατικά πυρηνικά προγράμματα που εγκαταλείφθηκαν

0 comment 803 views

Της Βάσιας Κεσίδου*

Εισαγωγή

Γιατί επιλέγουν τα κράτη να εγκαταλείψουν τις πυρηνικές έρευνες και τα προγράμματα; Τι είναι αυτό που τα ωθεί στο να «πετάξουν» εις γνώσιν τους εκατομμύρια στα σκουπίδια; Είναι οι διεθνείς πιέσεις από ισχυρά κράτη; Είναι οι νομικές δεσμεύσεις από διεθνή κείμενα; Είναι το κόστος κατασκευής και συντήρησης; Ή απλά το αίσθημα ότι πια δεν απειλούνται και, επομένως, δεν τα χρειάζονται; Πρόκειται για ένα κρίσιμο ερώτημα όταν μιλάμε για την εξασφάλιση της παγκόσμιας ασφάλειας.

Νότια Αφρική

Ξεκινούμε με την χαρακτηριστική περίπτωση της Νότιας Αφρικής, η οποία είχε κατασκευάσει έξι πυρηνικά όπλα κατά το διάστημα 1970- 1980 υπό τον φόβο, μεταξύ άλλων, σοβιετικής επίθεσης από τη Ναμίμπια. Ωστόσο, μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, με τις εσωτερικές εντάσεις να είναι μεγαλύτερες από τις εξωτερικές και υπό βαρύτατες διεθνείς πιέσεις , προχώρησε στην εγκατάλειψη του προγράμματος και εισχώρησε στην Non- Proliferation Treaty (ΝΡΤ) [1].

Βραζιλία – Αργεντινή

Η Βραζιλία και η «εχθρική» της Αργεντινή εγκατέλειψαν το πυρηνικό πρόγραμμα που είχαν αναπτύξει υπό δικτατορικά καθεστώτα αμέσως μετά τον εκδημοκρατισμό τους και μετά τη σύναψη διμερούς συμφωνίας που προέβλεπε ένα αμοιβαίο σύστημα πυρηνικής επίβλεψης και την παράδοση των εγκαταστάσεων και των δύο χωρών στην Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΔΥΑΕ), υλοποιώντας την αποπυρηνικοποιημένη ζώνη στην Λατινική Αμερική που προέβλεπε η Συνθήκη του Tlatelolco (1967)[2].

Ταϊβάν

Το μυστικό πυρηνικό πρόγραμμα της Ταϊβάν τη δεκαετία του 1970, το οποίο προσέκρουε στην προσχώρηση της χώρας στην ΝΡΤ το 1971, εγκαταλείφθηκε μετά από πιέσεις και ανταλλάγματα των ΗΠΑ. Κάτι παρόμοιο συνέβη και με την περίπτωση της Ν. Κορέας, η οποία προσχώρησε στην ΝΡΤ το 1975 υποστηρίζοντας ότι έχει προχωρήσει σε πυρηνικό αφοπλισμό και εντάχθηκε υπό την ομπρέλα ασφαλείας των HΠΑ. [3]

Ιράκ

Όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράκ, αυτό ήταν ενεργό από το 1962 μέχρι το 1991,  όταν στο πλαίσιο μόνιμης κατάπαυσης του πυρός που έδινε τέλος στον Πόλεμο του Περσικού Κόλπου, το ΣΑ/ΗΕ διέταξε[4] το Ιράκ να εξαλείψει κάθε είδους όπλο μαζικής καταστροφής που διέθετε, όπως επίσης, και τους βαλλιστικούς του πυραύλους με εμβέλεια άνω των 150 χιλιομέτρων[5]. Αξίζει να σημειώσουμε ότι κατά τα έτη 2002-2003, με το ψήφισμα που εξέδωσε το ΣΑ/ΗΕ[6] υπό τις ανησυχίες των ΗΠΑ περί κρυφής συνέχισης του προγράμματος από το Ιράκ, ζητήθηκε η άμεση και άνευ όρων συνεργασία του Saddam Hussein με τις ομάδες των ΗΕ και της ΔΥΑΕ για επιθεώρηση. Ωστόσο, αποδείχτηκε ότι η παραγωγή και αποθήκευση ΟΜΚ στο Ιράκ είχαν ήδη εγκαταλειφθεί[7].

Λιβύη

Δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε την περίπτωση της Λιβύης, η οποία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το μυστικό πρόγραμμα απόκτησης τεχνογνωσίας, με το οποίο επιχείρησε να αγοράσει πυρηνικό υλικό από την Κίνα, την Ινδία, το Πακιστάν, τη Γαλλία και άλλες χώρες, ενώ παράλληλα επεδίωξε να καταλάβει περιοχή του Τσαντ με πλούσια κοιτάσματα ουρανίου[8]. Λόγω της διεθνούς απομόνωσης που είχε προκύψει αποφάσισε το 2003 να τερματίσει το πρόγραμμα, να τεθεί υπό την επίβλεψη της διεθνούς κοινότητας και να επιτρέψει στις αμερικανικές αεροπορικές δυνάμεις να μεταφέρουν τα υλικό αυτό στις ΗΠΑ.

Πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες

Τέλος, η Ουκρανία, η Λευκορωσία και το Καζακστάν αποφάσισαν να διαλύσουν και να μεταφέρουν τα πυρηνικά όπλα που κληρονόμησαν μετά την πτώση της ΕΣΣΔ στην Ρωσία. [9]

Σχόλια – Πηγές

[1] Babbage, M. (2004). WHITE ELEPHANTS: WHY SOUTH AFRICA GAVE UP THE BOMB AND THE IMPLICATIONS FOR NUCLEAR NONPROLIFERATION POLICY. Journal of Public and International Affairs, 15 (σελ. 2-3). Ανακτήθηκε από: https://jpia.princeton.edu/sites/jpia/files/2004-11.pdf

[2] Reiss, M. (1995). Bridled Ambition: Why Countries Constrain Their Nuclear Capabilities. USA: The Woodrow Wilson Center Press. Ανακτήθηκε από: https://books.google.gr/books?id=XUCpLCrGxjYC&pg=PA45&hl=el&source=gbs_toc_r&cad=3#v=onepage&q&f=false , σελ. 45-49

[3] Υπό την ίδια ομπρέλα τίθεται και η Ιαπωνία, η οποία, παρά το γεγονός ότι διαθέτει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που μπορούν να την αναδείξουν σε μια εν δυνάμει πυρηνική δύναμη, δεν έχει προχωρήσει- φανερά τουλάχιστον- σε κατασκευή/ δοκιμή πυρηνικών όπλων.

[4] S/RES/687 (1991)

[5] Iraq: A Chronology of UN Inspections (χ.χ.). Ανακτήθηκε από: https://www.armscontrol.org/act/2002-10/features/iraq-chronology-un-inspections

[6] S/RES/1441 (2002)

[7] , Bleek, P. C. (2017). When Did (and Didn’t) States Proliferate? Chronicling the Spread of Nuclear Weapons. USA: Belfer Center for Science and International Affairs, σελ. 27

[8] Ibid, σελ. 24

[9] Graham, D.A. (27/8/2009). Nations that Gave up on Nuclear Bombs. Ανακτήθηκε από: https://www.newsweek.com/nations-gave-nuclear-bombs-78661

Πηγή φωτογραφίας

https://www.scientificamerican.com/article/no-one-should-have-sole-authority-to-launch-a-nuclear-attack/

Βιογραφικό συντάκτριας

*https://greekhumans.com/2021/10/24/h-vasia-kesidou-syntaktria-sto-greekhumans/

Πριν Φύγετε