Της Σοφίας Αϊβαζίδου*
Από τα παλαιότερα χρόνια έως σήμερα, οι Πόντιες νοικοκυρές συνήθιζαν να ετοιμάζουν τα γιορτινά τραπέζια με ποικιλία διαφορετικών πιάτων και γεύσεων. Τα κυρίως πιάτα συνοδεύονταν πάντα από σαλάτες, όπως γίνεται και σήμερα. Σε περιόδους εορτών, όπως τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά, το Πάσχα, σημασιολογικές μέρες και γενέθλια στα γιορτινά ποντιακά τραπέζια είναι παρούσες τρεις ρώσικες σαλάτες. Καθώς λέγεται μεταξύ των μελών του Ποντιακού Ελληνισμού, χωρίς αυτές δεν χαρακτηρίζεται το ποντιακό τραπέζι ως γιορτινό. Αυτές είναι οι εξής: σαλάτα «Ολιβιέ», σαλάτα από καβουρόψιχα και καλαμπόκι και τέλος, ρέγγα «κάτω από γούνα λαχανικών».
Η ρώσικη σαλάτα «Ολιβιέ», ήρθε στην Ελλάδα με το πρώτο κύμα μετανάστευσης και υποστηρίχθηκε από τα επόμενα κύματα που ακολούθησαν και μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Πλέον, αποτελεί τη κυριότερη και γνωστή σε όλους ρώσικη σαλάτα. Η ισορροπημένη διαφοροποίηση των υλικών την καθιστά ασυνήθιστη και ιδιαίτερη στη γεύση της. Ο αρακάς, τα τουρσί αγγουράκια, οι πατάτες, τα καρότα, τα αυγά και το βραστό παριζάκι γνωστό ως Doktorskaya kalbasa συνοδευόμενα από μαγιονέζα αποτελούν τα κύρια συστατικά της. Όλα τα συστατικά βρασμένα και κομμένα σε κύβους με προσθήκη αλατιού και πιπεριού, άνηθου και μαγιονέζας είναι αρκετά για τη παρουσία της στο γιορτινό τραπέζι.
Η επόμενη σαλάτα είναι αυτή από καβουρόψιχα και καλαμπόκι ή όπως την αποκαλούν στα ρώσικα «salat iz krabovich palotsek». Υπάρχει αρκετή διαφοροποίηση μεταξύ των υλικών και εδώ, παρόλ’αυτά θεωρείται μία από τις σαλάτες, με τις οποίες οι Πόντιοι και όχι μόνο, αγαπούν να διακοσμούν το γιορτινό τους τραπέζι. Τα καβουρόψιχα, το καλαμπόκι, το ρύζι, τα αυγά με προσθήκη αλατιού, πιπεριού και μαγιονέζας ολοκληρώνουν τη συνταγή της. Βέβαια, υπάρχουν και αρκετές παραλλαγές, όπως η προσθήκη κασεριού, κρεμμυδιού, αγγουριού ή και μανιταριών. Η κλασική συνταγή της σαλάτας παραμένει έως σήμερα χωρίς τις παραπάνω προσθήκες.
Τέλος, η σαλάτα ρέγγα «κάτω από τη γούνα λαχανικών» ή όπως είναι γνωστή στα ρώσικα «seliotka pat schubai» αποτελεί τη γευστικότερη σαλάτα του γιορτινού τραπεζιού. Μαγειρεύεται όχι μόνο από τους Πόντιους της Σοβιετικής Ένωσης αλλά και, από Ρώσους και Λευκορώσους ως ένα από τα παραδοσιακά τους πιάτα. Η ρέγγα, τα κρεμμύδια, οι πατάτες, τα καρότα, τα αυγά και τα παντζάρια με συνοδευτικό τη μαγιονέζα δημιουργούν την ομορφότερη και νοστιμότερη γιορτινή σαλάτα. Το κάθε υλικό είναι βρασμένο και ψιλοκομμένο, διαμορφωμένο σε στρώσεις με τη προσθήκη μαγιονέζας ενδιάμεσα και στη κορυφή. Έχουν υπάρξει πολλές διαφωνίες σχετικά με τη σειρά των υλικών για τη στρώση της σαλάτας… λέγεται, πως τη βάση αποτελεί η ρέγγα, ακολουθεί το κρεμμύδι, η πατάτα, το αυγό, το καρότο και τέλος, τα παντζάρια. Ανάλογα με τη προτίμηση της κάθε νοικοκυράς, υπάρχει και ο αντίστοιχος στολισμός. Άλλοι στολίζουν τη σαλάτα με ψιλοκομμένο κρόκο αυγού ενώ άλλοι προτιμούν στη κορυφή την απλή στρώση της μαγιονέζας ή τον ψιλοκομμένο άνηθο.
Συμπερασματικά λοιπόν, δεν υπάρχει ποντιακό τραπέζι σε εορταστκή περίοδο και ειδικότερα, Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς, στο οποίο να απουσιάζουν οι ανωτέρω σαλάτες. Σαλάτες με απλές συνταγές, ασυνήθιστες γεύσεις και πάνω από όλα, σπιτικές. Τι καλύτερο λοιπόν από τη δοκιμή αυτών των εδεσμάτων;
Φωτογραφία: Σοφία Αϊβαζίδου
Βιογραφικό συντάκτριας
* https://greekhumans.com/2021/10/26/h-sofia-aivazidou-syntaktria-sto-greekhumans/