Του Αριστείδη Ρούνη*
Εισαγωγή
Σε προηγούμενες μας γραμμές έχουμε αναφερθεί στην ελληνική γλώσσα και στις αρκετές διαλέκτους που διαθέτει. Σε αυτό το άρθρο θα επικεντρωθούμε σε 3 διαλέκτους της:
– Την Ποντιακή διάλεκτο
– Την Πολίτικη διάλεκτο και
– Την Καππαδοκική διάλεκτο.
Σημαντικό κοινό στοιχείο τους είναι ότι χρησιμοποιούνται από ανθρώπους που διαβιούν ή διαβιούσαν στην επικράτεια της σημερινής Τουρκίας. Άρα εύκολα καταλαβαίνουμε ότι περιλαμβάνουν τουρκικές λέξεις.
Η ελληνική γλώσσα
Ενδείκνυται να ξεκινήσουμε αυτή μας την ανάλυση με την ελληνική γλώσσα και κάποια στοιχεία της. Όπως επισημάνθηκε σε προηγούμενο μας κείμενο, το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ
https://greekhumans.com/to-gewgrafiko-ektopisma-ths-ellhnikhs-glwssas/
Είναι η γλώσσα με την πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, με την αποδεδειγμένη γραπτή ιστορία 34 αιώνων.
Η Ελληνική Γλώσσα δεν ομιλείται μόνο εντός των στενών ορίων του ελληνικού κράτους, αλλά επιπλέον ακούγεται απ’ άκρη σ’ άκρη του πλανήτη, από την ελληνική ομογένεια.
Για αυτή την γλώσσα, τον τρόπο επικοινωνίας, όλων των Ελλήνων και φιλελλήνων, καθιερώθηκε το 2017 από το ελληνικό κράτος η 9η Φεβρουαρίου ως η «Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας».
Όπως επισημάνθηκε σε προηγούμενο μας κείμενο, το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ
https://greekhumans.com/skepseis-peri-ellinikhs-glwssas/
Η ελληνική γλώσσα αποτελεί την επίσημη γλώσσα της Ελλάδας και της Κύπρου.
Η Ελληνική, με τη μαθηματική δομή της, είναι η γλώσσα της πληροφορικής και της νέας γενιάς των εξελιγμένων υπολογιστών, διότι μόνο σε αυτή δεν υπάρχουν όρια (Μπιλ Γκέιτς, Microsoft).
Η ελληνική γλώσσα περιλαμβάνει λέξεις και έννοιες που παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή και φιλότιμο.
Η σχέση ελληνική γλώσσα – διάλεκτοί της
Είναι γεγονός πως κάθε γλώσσα αποτελεί μια αφηρημένη ενότητα: είναι το σύνολο πολλών διαλέκτων. Έτσι, πρόκειται για υπερκείμενη και για υποκείμενες έννοιες. Όσον αφορά στην ελληνική γλώσσα, υπάρχουν διάλεκτοι γεωγραφικές και διάλεκτοι κοινωνικές. Παραδείγματα γεωγραφικών διαλέκτων στην Eλλάδα: Θρακιώτικα, Hπειρώτικα, Mοραΐτικα, Kρητικά, στην Κύπρο τα Kυπριώτικα και στην Ανατολία τα Ποντιακά, τα Καππαδοκικά, τα Πολίτικα. Παραδείγματα κοινωνικών διαλέκτων: ιδίωμα («γλώσσα») των μορφωμένων, ιδίωμα των εργατών, «γλώσσα» της πιάτσας, των ρεμπέτηδων.
Η ποντιακή διάλεκτος
Η ποντιακή διάλεκτος μιλιόταν στη βορειοανατολική Μικρά Ασία από τους ελληνόφωνους κατοίκους του Εύξεινου Πόντου και συγκεκριμένα του ανατολικού τμήματος της μικρασιατικής παραλίας. Η περιοχή αυτή περιελάμβανε περίπου 800 οικισμούς, εκτεινόταν σε μια ζώνη 400 χιλιομέτρων, από την Ινέπολη στα δυτικά μέχρι την Κολχίδα στα ανατολικά, και δεν ήταν αμιγώς ελληνόφωνη, αλλά εκεί ήταν εγκατεστημένοι και τουρκικοί πληθυσμοί. Επίσης, η διάλεκτος αυτή χρησιμοποιούνταν σε μερικά χωριά της μικρασιατικής ενδοχώρας σε βάθος 100 περίπου χιλιομέτρων από την ακτή. Μαζί, λοιπόν, με την καππαδοκική, την ελληνοκριμαϊκή (ταυρορουμέικη) και τη διάλεκτο των Φαρασών εντάσσεται στο σύνολο των ανατολικών ελληνικών διαλέκτων.
Τέλος, όπως επισημάνθηκε σε προηγούμενο μας κείμενο, το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ
https://greekhumans.com/pontiaka-mia-zwntanh-dialektos-sthn-afstralia/
Τα ποντιακά ομιλούνται σε καθημερινή βάση από περίπου 30.000 σε όλη την Αυστραλία, κυρίως από άτομα 1ης και 2ης γενεάς μεταναστών.
Η Πολίτικη διάλεκτος
Όπως επισημάνθηκε σε προηγούμενο μας κείμενο, το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ
https://greekhumans.com/politikh-dialektos/
Η Πολίτικη ή Κωνσταντινουπολίτικη Διάλεκτος, αποτελεί διάλεκτο της Ελληνικής γλώσσας, η οποία ομιλείται από 200.000 Ρωμιούς στην Ελλάδα κι από μερικούς χιλιάδες πλέον Ρωμιούς της Πόλης. Την διάλεκτο αυτή δεν θα τη δούμε σχεδόν ποτέ στον γραπτό λόγο, ωστόσο είναι η καθομιλουμένη των Ρωμιών. Αξίζει να αναφερθεί, ότι αρκετοί Λογοτέχνες, Ποιητές, αλλά και Πεζογράφοι, χρησιμοποιούν ακόμη την Πολίτικη Διάλεκτο. Παράλληλα, θα βρει κανείς μια πληθώρα Πολίτικων τραγουδιών, τόσο παραδοσιακά, όσο και σύγχρονα.
Ας περάσουμε τώρα στα Ιστορικά Χαρακτηριστικά της διαλέκτου αυτής. Η Πολίτικη Διάλεκτος αποτελεί μίξη ελληνικών, αγγλικών, τουρκικών και γαλλικών λέξεων. Στην ιστορία της διαλέκτου υπήρξαν κάποιοι σταθμοί όπως η Ενετοκρατία (1204) και η Τουρκοκρατία (1453). Ενώ η επιρροή της αγγλικής γλώσσας, φαίνεται ήδη από το 1800.
Γλωσσικά/ Συντακτικά Χαρακτηριστικά
✔χρήση της αντωνυμίας «με» αντί «μου»
✔σύνταξη των ρημάτων αρέσω, λέγω και δίνω με αιτιατική «Σε το είπα»
✔Η ένρινη προφορά των δίφθογγων μπ, ντ, γκ
✔Το ρήμα πολλές φορές στο τέλος, όπως και στην τουρκική γλώσσα.
Η Καππαδοκική διάλεκτος
Για όλα τα καππαδοκικά ιδιώματα στην Μικρά Ασία, προτείνεται να χρησιμοποιούμε τον όρο Καππαδοκική διάλεκτος. Μιλιόταν το 1923 από 37.650 Έλληνες στα εδάφη της σημερινής Τουρκίας. Περιλάμβανε χωριά σε ορεινές περιοχές.
Επίλογος
Είναι πασιφανές ότι η ελληνική γλώσσα περικλείει αρκετές διαλέκτους και ιδιώματα. Είναι πραγματικά τόσο όμορφο το ταξίδι στη γνώση όλων αυτών των μορφών που λαμβάνει η κύρια γλώσσα μας. Οι άνθρωποι σε κάθε γεωγραφική περιοχή θα προτείνουν να μιλήσουν τη γλώσσα μας, όπως αυτοί επιθυμούν. Είναι τμήμα του πολιτισμού μας, της κουλτούρας μας.
Πηγή πληροφόρησης
https://www.greek-language.gr/linguisticterms/book/ch15
https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/dialects/thema_b_11/index.html
Πηγή εικόνας
https://hamomilaki.blogspot.com/2022/11/istoria-h-pontiaki-dialektos-kai-ena-pontiako-paramythi.html
*Βιογραφικό συντάκτη
https://greekhumans.com/general/