Της Βάσιας Κεσίδου*
Εισαγωγή
Εάν επισκεφτεί κάποιος το Μεσολόγγι, θα αισθανθεί στον αέρα το αίσθημα της υπερηφάνειας των σύγχρονων κατοίκων του για το ένδοξο παρελθόν των προγόνων και του τόπου τους. Η ιστορική Έξοδος του Μεσολογγίου το 1826 έχει γραφτεί στις σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας με χρυσά γράμματα. Έχει εμπνεύσει λαμπρές προσωπικότητες της τέχνης, όπως ο Διονύσιος Σολωμός, ο Θεόδωρος Βρυζάκης, ο Eugène Delacroix και άλλοι. Αποτέλεσε μια κρίσιμη στιγμή στην ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, όχι λόγω της ήττας των Ελλήνων, αλλά κυρίως, λόγω της αναζωπύρωσης του Φιλελληνισμού, ενώ παράλληλα χάρισε στους Έλληνες το αίσθημα της ηθικής δικαίωσης.
Στο άρθρο που ακολουθεί, θα δούμε συνοπτικά τις προσπάθειες κατάληψης του Μεσολογγίου από τις εχθρικές δυνάμεις, τη δυσμενή θέση των Μεσολογγιτών και, τέλος, την ηρωική απόφαση της Εξόδου.
Τα τείχη της Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου
Οι πολιορκίες
Η σημαντική γεωπολιτική θέση του Μεσολογγίου δεν ήταν άγνωστη στις επιτιθέμενες δυνάμεις, οι οποίες επιχείρησαν να καταλάβουν την πόλη χωρίς, ωστόσο, να λάβουν υπόψη το ψυχικό σθένος και την αντίσταση των Μεσολογγιτών. Η πρώτη πολιορκία της «Ιεράς Πόλεως» από τους περίπου 11.000 Τουρκο-αιγύπτιους στρατιώτες του Κιουταχή, του Ομέρ Βρυώνη και του Γιουσουφή (από θαλάσσης) ήρθε μετά την ηχηρή ήττα των Ελλήνων στο Πέτα τον Ιούλιο του 1822. Τον Οκτώβριο του 1822 η πόλη είχε ήδη αποκλειστεί τόσο από ξηράς όσο και από θαλάσσης, με αποτέλεσμα την εμφάνιση σοβαρών ελλείψεων για τους πολιορκημένους. Ο θαλάσσιος αποκλεισμός, όμως, ανακόπηκε από τον Ανδρέα Μιαούλη, ο οποίος εκμεταλλευόμενος τις χρονοβόρες συζητήσεις για συμβιβασμό που ξεκίνησαν επί τούτου ο Μάρκος Μπότσαρης και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος με τις εχθρικές δυνάμεις, εφοδίασε το Μεσολόγγι με πολεμοφόδια, τρόφιμα και 1.000 στρατιώτες. Η έκβαση της πρώτης αυτής πολιορκίας ήταν καταστροφική για τους Οθωμανούς, αφού διέρρευσε η πρόθεσή τους να επιτεθούν κατά το ξημέρωμα της 25ης Δεκεμβρίου (υπέθεσαν πως οι Μεσολογγίτες θα γιόρταζαν την μεγάλη θρησκευτική γιορτή των Χριστουγέννων και θα απείχαν από τα όπλα), δίνοντας στους αγωνιστές την ευκαιρία να βρεθούν σε πλήρη ετοιμότητα και να αποκρούσουν τον εχθρό.
Η ελληνική σημαία ανεμίζει και μέσα από το Ηρώο
Τρία χρόνια αργότερα θα ξεκινήσει η δεύτερη πολιορκία[1] του Μεσολογγίου από τον Κιουταχή και τον Ιμπραήμ, ο οποίος βρισκόταν ήδη σε εκστρατεία στην Πελοπόννησο. Την 15η Απριλίου 1825 βρέθηκαν έξω από τα τείχη της Ιεράς Πόλεως 20.000 άνδρες υπό τον Κιουταχή, ξεκινώντας την πολιορκία. Κατά το διάστημα αυτό, οι Μεσολογγίτες[2] απέκρουαν επιτυχώς τους Οθωμανούς, κατορθώνοντας, μάλιστα, να τους αναγκάσουν- σε συνεργασία με τον Καραϊσκάκη και άλλους οπλαρχηγούς- σε υποχώρηση στις υπώρειες του όρους Ζυγός[3]. Ταυτόχρονα, ο Μιαούλης κατάφερνε να σπάει το ναυτικό αποκλεισμό και να εφοδιάζει την πόλη. Η κατάσταση άλλαξε όταν τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους κατέφτασε στο Μεσολόγγι ο στρατός του Ιμπραήμ για να στηρίξει την πολιορκία, η οποία έγινε πια ασφυκτική. Η αριθμητική ανισότητα των αντιμαχόμενων ήταν πλέον χαώδης: περίπου 25.000 Τουρκο- αλβανοί, Τούρκοι και Αιγύπτιοι με σύγχρονα πυροβολικά μέσα εναντίον 4.000 εξαντλημένων Μεσολογγιτών μαχητών.
Αυτή τη φορά, ο Μιαούλης δεν κατάφερε να διασπάσει το ναυτικό αποκλεισμό για ανεφοδιασμό, αφήνοντας τους αγωνιστές στην πλέον δυσχερή κατάσταση. Πείνα, εξάντληση και απογοήτευση επικρατούσαν εντός των τειχών αλλά οι Μεσολογγίτες αρνούνταν σθεναρά να παραδοθούν. Οι άθλιες συνθήκες που είχαν πια διαμορφωθεί, ανάγκαζαν τους πολιορκημένους να τρέφονται με γάτες, άλογα, ποντίκια, δέρματα, αρμυρίκια, ακόμα και με μέλη νεκρών, προκειμένου να καταφέρουν να επιβιώσουν [4]. Ταυτόχρονα, μαινόταν ο ελληνικός εμφύλιος, καθιστώντας πολύ δύσκολη την συνεισφορά των υπόλοιπων Ελλήνων, ενώ το Αιτωλικό, το Βασιλάδι και ο Ντολμάς είχαν πέσει.
Η ηρωική Έξοδος
Η απόφαση της εξόδου
Οι Μεσολογγίτες δεν αντέχουν πια. Ως μοναδική λύση βλέπουν πια μια έξοδο, την οποία και αποφασίζουν την 10η Απριλίου 1826. Οργανώθηκαν, λοιπόν, σε τρεις ομάδες με αρχηγούς τους Μακρή, Νότη Μπότσαρη, Ραζηκότσικα και Μήτρο Ντεληγιώργη, ενώ είχαν κανονίσει με το στρατόπεδο της Δερβέκιστας να δημιουργηθεί αντιπερισπασμός στους Τούρκους[5]. Το σχέδιο, ωστόσο, προδόθηκε και οι διψασμένοι για ελευθερία αγωνιστές που έβγαιναν με απόλυτη μυστικότητα και ησυχία από τα τείχη συνάντησαν τους πολιορκητές που τους ανέμεναν στοιχισμένοι. Η ηρωική Έξοδος συνετρίβη.
Διονύσιος Σολωμός
Σχόλια – Πηγές
[1] Η δεύτερη πολιορκία διήρκησε ένα χρόνο.
[2] Πηγές αναφέρουν ότι οι μόνιμοι κάτοικοι την περίοδο εκείνη ήταν περί τους 5.500, ενώ μετά την άφιξη Ελλήνων συναγωνιστών και πολλών φιλελλήνων, ο αριθμός ανήλθε στους 12.000, μεταξύ των οποίων γυναικόπαιδα και ηλικιωμένοι .
[3] Η δεύτερη φάση της Πολιορκίας και η πτώση του Μεσολογγίου (23/4/2021). Νάντια- Ελπίς Δουρίδα. Διαθέσιμο εδώ: https://www.offlinepost.gr/2021/04/23/i-deyteri-fasi-tis-poliorkias-kai-i-ptosi-tou-mesologgiou/
[4] Ενθυμήματα στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων. Από το 1821 μέχρι του 1833 του Ν. Κασομούλη. (1939 )Επιμ. Γ. Βλαχογιάννης, Αθήνα., τόμ. Β΄, σ. 256
[5] Χρονολόγιο Ελλάδα 2021. Διαθέσιμο εδώ: https://greece2021.gr/#timeline
Πηγή φωτογραφίας εξωφύλλου
Φωτογραφίες: Βάσια Κεσίδου
Βιογραφικό συντάκτριας
*https://greekhumans.com/2021/10/24/h-vasia-kesidou-syntaktria-sto-greekhumans/