Σε νέα του συνέντευξη για το https://greekhumans.com/, ο κ. Γιώργος Λυκοκάπης, πολιτικός επιστήμων – δημοσιογράφος και αρθρογράφος του SLpress, κλήθηκε να σχολιάσει ζητήματα που αφορούν στην Εξωτερική Πολιτική Τουρκίας
Πρόλογος
Μέσα από τη συνέντευξη καταφέραμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον κ. Λυκοκάπη.
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πάτρα, έχει βέβαια και μία ιδιαίτερη αγάπη στην Μακεδονία, καθώς η μητέρα του είναι από την Κοζάνη, όπως και για την Αθήνα, την πόλη των φοιτητικών του χρόνων. Έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες και Ιστορία και εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα. Εδώ και περίπου τρία χρόνια, ασχολείται επαγγελματικά και με την δημοσιογραφία, αρθρογραφώντας κυρίως σε ενημερωτικές ιστοσελίδες. Η ενασχόληση του με την δημοσιογραφία προέκυψε μέσω μίας επαγγελματικής συνεργασίας με τον ενημερωτικό ιστότοπο SLpress, του δημοσιογράφου Σταύρου Λυγερού, τον οποίο θα ήθελε να ευχαριστήσει για την εμπιστοσύνη του.
Εισαγωγική τοποθέτηση
Αγαπητέ Γιώργο, πρώτα από όλα επίτρεψε μου να εκφράσω τα συγχαρητήρια μου για το έργο σου στην ελληνική αρθρογραφία. Αρχικά, θα ήθελα να ρωτήσω αυτό το χρονικό διάστημα με ποιο μέσο συνεργάζεσαι (έντυπο ή ηλεκτρονικό τύπο, δημοσιογραφία, λοιπές συνεργασίες)
Αρχικά, από πλευράς μου να σας ευχαριστήσω για την φιλοξενία και τα καλά σας λόγια. Η κύρια μου συνεργασία είναι με τον ιστότοπο SLpress.gr του δημοσιογράφου Σταύρου Λυγερού, με την εφημερίδα της Πάτρας “Πελοπόννησος”, ενώ προβαίνω συχνά στον σχολιασμό της επικαιρότητας στον ραδιοφωνικό σταθμό Art FM.
Τουρκία
Η πρώτη ερώτηση είναι γενική και από τη στιγμή που Τουρκία και Πρόεδρος Ερντογάν είναι «ένα», να ρωτήσω ποιοι οι στόχοι του Τούρκου Προέδρου και κατ’ επέκταση της Τουρκικής Δημοκρατίας (Τουρκίας), τόσο σε εσωτερικό επίπεδο όσο και στο εξωτερικό. Επίσης, ένα μικρό σχόλιο για το αν υπάρχει δημοκρατία στην γείτονα χώρα.
Στόχος του προέδρου Ερντογάν είναι να καταστεί η Τουρκία περιφερειακή δύναμη και να ισορροπεί μεταξύ Δύσης και Ανατολής, στο πολυπολικό σκηνικό που αναδύεται στην διεθνή σκηνή. Οι φιλοδοξιες του περιλαμβάνουν να καταστεί η Τουρκία εκ των δέκα πιο ισχυρών οικονομικών του κόσμου, αυτάρκης και εξαγωγική δύναμη στον εξοπλιστικό τομέα, ακόμα και νέο μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, με την Τουρκία να είναι εκ των χωρών που υποστηρίζει ότι το υφιστάμενο καθεστώς των Μόνιμων Μελών στον Οργανισμό (που περιλαμβάνει μόνο τους πέντε νικητές του Β’ Παγκοσμίου) έχει πλέον ξεπεραστεί.
Ταυτόχρονα, επιδιώκει να καταστεί μία χώρα με παγκόσμια επιρροή, από τα Βαλκάνια και την Μέση Ανατολή, μέχρι την Κεντρική Ασία και την Αφρική, αξιοποιώντας την οικονομική και θρησκευτική της επιρροή, την φιλοδοξία της να διαδραματίσει ρόλο μεσολαβητή σε μία σειρά συγκρούσεων, αλλά και μεθόδους κλασικού ιμπεριαλισμού, όπως δείχνει η τελευταία αποικιακού τύπου συμφωνία της με την Δυτική Λιβύη, που δίνει απόλυτη ελευθερία κινήσεων στις τουρκικές δυνάμεις που δραστηριοποιούνται εκεί.
Στο εσωτερικό, ο Ερντογάν πέτυχε μία μακροχρόνια πολιτική κυριαρχία, ξεπερνώντας τον Κεμάλ Ατατούρκ και έχει τροποποιήσει το Σύνταγμα με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχει εξουσίες “σουλτάνου”. Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτή η κυριαρχία επιτεύχθηκε και χάρη στην “μεταμόρφωση” του Ερντογάν, που από πρότυπο “ισλαμοδημοκράτη” πολιτικού στα πρώτα χρόνια της πρωθυπουργίας του, εξελίχθηκε σε αυταρχικό, στα όρια του φασίζοντα, ηγέτη, με τεράστιες συνέπειες για το εσωτερικό της γείτονος που έχει καταστεί μία απέραντη φυλακή δημοσιογράφων, πολιτικών του αντιπάλων και Κούρων μειονοτικών, συνήθως με την κατηγορία της “τρομοκρατίας” ή της “προσβολής” στο πρόσωπο του!
Βέβαια το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών και τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων δείχνουν ένα ευρύ ρήγμα στην μακροχρόνια κυριαρχία του, σε σημείο που για πρώτη φορά να γίνεται ανοιχτή συζήτηση για την επόμενη μέρα μετά τον Ερντογάν. Όμως, οι επόμενες εκλογές αργούν ακόμη…
Διεθνείς Σχέσεις Τουρκίας – Μέση Ανατολή
Όπως είχες επισημάνει σε προγενέστερη σου συνέντευξη στο https://greekhumans.com, η Τουρκία έκλεισε μία σειρά από μέτωπα με χώρες της Μέσης Ανατολής που είχε κάκιστες σχέσεις προ μερικών ετών: Πρώτα με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μετά με την Σαουδική Αραβία και τέλος με την Αίγυπτο. Ποια η εξέλιξη των σχέσεων σήμερα;
Νεότερη εξέλιξη στην μεσανατολική πολιτική της Τουρκίας είναι, σύμφωνα με δημοσιεύματα των τουρκικών ΜΜΕ, η επικείμενη επίσκεψη του Αιγύπτιου προέδρου Φατάχ αλ Σίσι στην Τουρκία, στις 4 Σεπτεμβρίου. Να σημειωθεί πως παλαιότερη προγραμματισμένη επίσκεψη του Σίσι στην Τουρκία ακυρώθηκε, οπότε πρέπει να περιμένουμε.
Σε αντίθεση με την πρότερη πολιτική του, που προέβλεπε σε μία “ισλαμική μεταπολίτευση” στον αραβικό κόσμο μέσω της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ο Ερντογάν πλέον επιδιώκει την εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με όλα τα αραβικά κράτη της Μέσης Ανατολής: Τις σουνιτικές μοναρχίες (το κατάφερε με την Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα) και τα κοσμικά καθεστώτα, ακόμα και το καθεστώς Άσαντ στην Συρία που είχε πολεμήσει ανοιχτά.
Σε ό,τι αφορά ειδικά την Αίγυπτο, το Κάιρο “σπεύδει βραδέως” στην εξομάλυνση των σχέσεων του με την Τουρκία, καθώς οι διαφορές παραμένουν, ειδικότερα στο μέτωπο της Λιβύης, όπου η Αίγυπτος έχει κάθε λόγο να βλέπει με ανησυχία την συμφωνία Άγκυρας-Τρίπολης που προαναφέραμε. Από την άλλη, με την Αίγυπτο να έχει τέσσερα θερμά μέτωπα στα σύνορα της – Γάζα, εμφύλιο στο Σουδάν, απώλεια εσόδων από των Σουέζ λόγω των επιθέσεων του Χούθι και την αντιπαράθεση με την Αιθιοπία για το φράγμα του Νείλου – μοιάζει πολυτέλεια για το Κάιρο μία ανοιχτή σύγκρουση με την Τουρκία.
Να σημειωθεί πως η χώρα μας προχώρησε οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο και για την “εξουδετέρωση” του, παρανόμου βάση διεθνούς δικαίου, μνημονίου Άγκυρας-Τρίπολης για τις θαλάσσιες ζώνες, με την Τουρκία να έχει αποπειραθεί να “δελεάσει” την Αίγυπτο με αντίστοιχες συμφωνίες για θαλάσσιες ζώνες που έχει υπογράψει με την λιβυκή κυβέρνηση της Τρίπολης.
Πόλεμος στη Γάζα/Σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ
Μιας και η Τουρκία είναι απέναντι από το Ισραήλ για τη Γάζα, πως μπορούν να εξελιχθούν οι σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ; Ποιες οι τελευταίες εξελίξεις επί του θέματος;
Ως γνωστόν στα σχέδια της Τουρκίας περιλαμβάνονταν και η εξομάλυνση των σχέσεων της με το Ισραήλ, με τον Ερντογάν να διεκδικεί μέχρι και την συμμετοχή της Άγκυρας σε project μεταφοράς ισραηλινού αερίου προς την Ευρώπη. Η αιματηρή επίθεση της Χαμάς άλλαξε όλα τα δεδομένα, με τον Ερντογάν να επιλέγει την ολόθερμη στήριξη της οργάνωσης, ερχόμενος σε ρήξη με το Ισραήλ και μάλιστα σε χειρότερο σημείο από ό,τι στο πρόσφατο παρελθόν.
Θυμίζουμε πως κατά τις παλαιότερες περιόδους της σύγκρουσης Τουρκίας-Ισραήλ είχαν μείνει ανεπηρέαστες οι εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών, κάτι που δεν συμβαίνει σήμερα, καθώς η Άγκυρα έχει προχωρήσει σε αναστολή των εμπορικών της σχέσεων με το Τελ Αβίβ.
Εκτοξεύοντας ακόμα και πολεμικές απειλές κατά του Ισραήλ, ο Ερντογάν επιδιώκει να μετατραπεί σε ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου και να “εκθέσει” τα αραβικά κράτη για την μη αποφασιστική τους στήριξη έναντι των Παλαιστινίων, αν και κατά τους Άραβες ο Ερντογάν “μιλάει εκ του ασφαλούς”, αφού η Τουρκία δεν συνορεύει με το Ισραήλ, ενώ υπήρξε και η πρώτη μουσουλμανική χώρα που το αναγνώρισε.
Η ίδια έχει δηλώσει ότι φιλοδοξεί να καταστεί ένα είδος εγγυήτριας δύναμης στην Γάζα, κάτι που προϋποθέτει βεβαίως να συμφωνήσουν το Ισραήλ και αραβικά κράτη, όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία, που προσωπικά το θεωρώ απίθανο.
Ελληνοτουρκικά ζητήματα
Προς ποια οδό τελικά «οδεύουν» οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας; Παρακαλώ για μια εκτίμηση.
Το πρόσφατο επεισόδιο στην Κάσο, όπως και η οξύτατη αντίδραση της για τα θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο, υπενθύμισαν την παρένθεση των “ήρεμων νερών” στο Αιγαίο και την Μεσόγειο και το γεγονός ότι η αναθεωρητική ατζέντα της γείτονος, παρά την όποια αποκλιμάκωση σε ρητορικό και επιχειρησιακό επίπεδο, παραμένει στο τραπέζι, από κοινού βεβαίως με την “Γαλάζια Πατρίδα” και το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης για τις θαλάσσιες ζώνες ( στα πλαίσια του οποίου ζήτησε την αποχώρηση του ιταλικού επιστημονικού σκάφους, όταν βρέθηκε λίγο έξω από τα χωρικά ύδατα της Κάσου).
Θεωρώ πως η “μεγάλη εικόνα” για την ελληνική κυβέρνηση είναι ο περιορισμός των τουρκικών παραβιάσεων που έχει παρατηρηθεί σε επιχειρησιακό επίπεδο, για αυτό και επιδιώκει ανοιχτούς τους διαύλους με την Τουρκία, εστιάζοντας στην “θετική ατζέντα” (οικονομία, εμπόριο, τουρισμός κτλ.) και στην συνεργασία σε επιμέρους ζητήματα πχ. το μεταναστευτικό.
Τώρα σε ό,τι αφορά την δηλωμένη πρόθεση της κυβέρνηση για προσφυγή στην Χάγη με την Τουρκία για τις θαλάσσιες ζώνες, θεωρώ πως είμαστε μακριά από κάτι τέτοιο, με δεδομένη την στάση της Τουρκίας.
Επίλογος με τις κινήσεις της Ελλάδας
Σε σχέση με όλα τα παραπάνω γεγονότα, ποια πρέπει να είναι, κατά την άποψη σου, η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας;
Καθώς βρισκόμαστε εν μέσω νέων προκλήσεων της γείτονος, το πρώτο που πρέπει να κάνει η Ελλάδα, η οποία σωστά έχει επενδύσει στην αποτροπή με τις νέες αγορές εξοπλιστικών, είναι να μην σιωπά και να καταγγείλει την τουρκική προκλητικότητα σε διεθνές πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, σε ό,τι αφορά το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης το οποίο η Τουρκία έχει ως σημείο αναφοράς για τις διεκδικήσεις της, η Ελλάδα μπορούσε για παράδειγμα να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης έναντι του. Επιπλέον να θέτει τις συνεχιζόμενες τουρκικές προκλήσεις στο εσωτερικό της ΕΕ.
Σε ευχαριστώ θερμά για την συζήτηση και θα είναι χαρά μας να συζητήσουμε εκ νέου στο μέλλον.
Οι προγενέστερες συζητήσεις μας εδώ
https://greekhumans.com/synenteuxi-me-ton-k-giwrgo-lykokaph/
https://greekhumans.com/synenteyxh-tou-giwrgou-lykokaph-polemos-sth-gaza/
Για το GreekHumans
Αριστείδης Ρούνης, Ιδρυτής και αρχισυντάκτης