Της Βάσιας Κεσίδου*
Εισαγωγή
Η σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας είναι καθοριστική για την παγκόσμια τάξη ασφαλείας και οικονομίας. Από τη μία πλευρά, η Κίνα επιδιώκει να ενισχύσει τη θέση της ως υπερδύναμη, επεκτείνοντας την επιρροή της στην Ασία και πέρα από αυτήν μέσω πρωτοβουλιών όπως η Belt and Road Initiative[1]. Από την άλλη πλευρά, οι ΗΠΑ, παρά την υπεροχή τους στον τομέα της τεχνολογίας και της στρατιωτικής ισχύος, ανησυχούν για την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας, θεωρώντας την ως στρατηγικό αντίπαλο στον παγκόσμιο στίβο. Οι οικονομικές, πολιτικές και στρατηγικές συγκρούσεις μεταξύ αυτών των δύο δυνάμεων διαμορφώνουν τις διεθνείς σχέσεις και ενδέχεται να οδηγήσουν σε σημαντικές αλλαγές στον παγκόσμιο καταμερισμό ισχύος.
Οικονομικός Ανταγωνισμός
Ο οικονομικός ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας είναι ένας από τους πιο έντονους τομείς της σχέσης τους. Η Κίνα, η οποία τα τελευταία 30 χρόνια παρουσίασε έναν εκπληκτικό ρυθμό ανάπτυξης, έχει εξελιχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Ωστόσο, η αυξανόμενη παραγωγική ικανότητά της και η στρατηγική της για την ανάπτυξη τομέων υψηλής τεχνολογίας, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η 5G και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθιστούν την Κίνα ανταγωνιστή στον τομέα της καινοτομίας και της τεχνολογίας (Friedberg, 2020).
Η στρατηγική του οικονομικού ανταγωνισμού περιλαμβάνει την επιβολή δασμών, τη δημιουργία εμπορικών περιορισμών και τη χρήση των χρηματοοικονομικών εργαλείων για την άσκηση πίεσης. Οι ΗΠΑ, υπό την ηγεσία του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ενίσχυσαν τις εμπορικές κυρώσεις κατά της Κίνας, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην τεχνολογία και τις διαφορές στον τομέα των πνευματικών δικαιωμάτων και της πνευματικής ιδιοκτησίας.
Αντίστοιχα, η Κίνα ενδυναμώνει τη στρατηγική της ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής και της διαφοροποίησης των εμπορικών της συνεργασιών, προσπαθώντας να μειώσει την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ και να προωθήσει τη δική της περιοχή επιρροής στην Ασία και την Αφρική. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις ενδέχεται να διαμορφώσουν έναν κόσμο δύο ταχυτήτων, με τις ΗΠΑ και τις δυτικές δυνάμεις από τη μία πλευρά και την Κίνα και τις χώρες της Ανατολικής Ασίας και της Λατινικής Αμερικής από την άλλη[2].
Στρατηγικός Ανταγωνισμός και Ασφάλεια
Η στρατηγική αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας δεν περιορίζεται στον οικονομικό τομέα, αλλά εκτείνεται και στον τομέα της ασφάλειας. Η Κίνα έχει αναπτύξει μια σειρά στρατηγικών πρωτοβουλιών για την ενίσχυση της στρατιωτικής της ισχύος, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη ναυτικών δυνάμεων και πυρηνικών όπλων, ενισχύοντας τη στρατηγική της παρουσία στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και σε άλλες περιοχές του Ειρηνικού Ωκεανού. Η κατασκευή τεχνολογικών υποδομών, όπως το δίκτυο 5G, και η ενίσχυση των στρατιωτικών δεσμών με χώρες της περιοχής, καθιστούν την Κίνα έναν στρατηγικό αντίπαλο των ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ, από την άλλη πλευρά, διατηρούν στρατιωτικές βάσεις σε όλο τον κόσμο και έχουν αναπτύξει στρατηγικές συνεργασίες με χώρες όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν. Η αμερικανική στρατηγική εστιάζει στην αποτροπή της Κίνας από την υπερβολική στρατηγική της επέκταση στην περιοχή του Ειρηνικού και στην ενίσχυση των συμμαχιών με χώρες του Ινδο-Ειρηνικού[3].
Γεωπολιτική Αντιπαράθεση και Διεθνείς Σχέσεις
Η παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή διαμορφώνεται από τη σύγκρουση ισχύος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Η Κίνα επιχειρεί να επηρεάσει και να ανατρέψει τη δυτική κυριαρχία στον τομέα των διεθνών οργανισμών, προωθώντας έναν κόσμο πολύ-πολικότητας. Η δημιουργία νέων διεθνών χρηματοοικονομικών οργανισμών, όπως η Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Ανάπτυξης (AIIB), και η συμμετοχή της Κίνας στη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή αποδεικνύουν την πρόθεσή της να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στον παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό χάρτη.
Η αμερικανική εξωτερική πολιτική συνεχίζει να βασίζεται στην προώθηση της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελεύθερης αγοράς. Ωστόσο, οι στρατηγικές και οι πολιτικές της ΗΠΑ καθίστανται ολοένα και πιο ανταγωνιστικές προς την Κίνα, δημιουργώντας νέες γεωπολιτικές εντάσεις, ιδιαίτερα στην περιοχή της Ταιβάν και του Ειρηνικού.
Συμπεράσματα
Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας είναι ίσως η πιο κρίσιμη γεωπολιτική διάσταση του 21ου αιώνα. Η οικονομική και στρατηγική τους αντιπαράθεση θα συνεχίσει να διαμορφώνει την παγκόσμια τάξη για τα επόμενα έτη. Η δυνατότητα συνεργασίας, αλλά και η ένταση, μεταξύ των δύο αυτών δυνάμεων θα καθορίσουν το μέλλον της διεθνούς ασφάλειας, της οικονομίας και των διεθνών θεσμών. Μια συνεχιζόμενη κούρσα εξοπλισμών, η αναμέτρηση για την κυριαρχία στη τεχνολογία και οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις στον Ινδο-Ειρηνικό είναι τα σημεία-κλειδιά για την κατανόηση των διεθνών σχέσεων στα ερχόμενα χρόνια.
Σχόλια – Πηγές
[1] Belt and Road Initiative (BRI)- Διαθέσιμο εδώ: https://www.ebrd.com/what-we-do/belt-and-road/overview.html
[2] Allison, G. (2017), Destined for War: Can America and China Escape Thucydides’s Trap?. Houghton Mifflin Harcourt.
[3] Dobson W. & Marsh S. (2021), U.S.-China Relations: A Strategic Rivalry, Routledge.
Πηγή εικόνας
https://www.globaltimes.cn/page/202403/1308685.shtml
Βιογραφικό συντάκτριας
* https://greekhumans.com/h-vasia-kesidou-syntaktria-sto-greekhumans/