Του Αριστείδη Ρούνη*
Εισαγωγή
Είναι γεγονός πως ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι παραδοσιακοί σκοποί, οι οποίοι υφίστανται σε κάθε έθνος ανά την υφήλιο. Έτσι, στην παρούσα ανάλυση θα αναλυθούν όλα εκείνα τα στοιχεία, που εννοιοδοτούν τον Αφούση.
Θεωρητικό πλαίσιο
Όπως είδαμε σε προγενέστερο άρθρο μας, το οποίο μπορείτε να δείτε εδώ
https://greekhumans.com/choros-tremouliastos-analysh-toy-aristeidh-rounh/
Το πλαίσιο που καλύπτει αυτά τα στοιχεία περιορίζεται στην κοινωνική ομάδα που ορίζουμε ως «έθνος». Αν επιλέγαμε να εξεταστούν τα χαρακτηριστικά των χορών σε ένα κράτος, θα υπήρχε η πιθανότητα να υποπέσουμε σε σφάλμα. Ο πρώτος λόγος είναι ότι ότι σε ένα κράτος μπορεί να συναντήσει κανείς, τόσο παραδοσιακούς, όσο και μοντέρνους χορούς. Ο δεύτερος λόγος είναι πως υφίσταται ειδοποιός διαφορά μεταξύ των «εννοιών» κράτος και «έθνος». Σε ένα κράτος δηλαδή, υπάρχουν χοροί κοινωνικών ομάδων διαφόρων εθνών. Αυτό συμβαίνει διότι στις μέρες μας οι περισσότερες κοινωνίες είναι κατά κύριο λόγο πολυεθνικές ή τουλάχιστον δεν συνίστανται μόνο από τα άτομα ενός έθνους.
Λαογραφία
Όπως είδαμε σε προγενέστερο άρθρο μας, το οποίο μπορείτε να δείτε εδώ
https://greekhumans.com/greece-i-chara-tis-paradosis-apousiazei/
Ο επιστημονικός κλάδος που μελετά την κοινή παράδοση είναι η λαογραφία. Η λαογραφία μελετά τις εκδηλώσεις του «λαικού πολιτισμού», μέρος του οποίου είναι η παράδοση. Με άλλα λόγια, η επιστήμη αυτή μελετά τον λαό, όπου ως λαός νοείται ο αγροτικός πληθυσμός, σε αντίθεση με το έθνος.
Μελέτη περίπτωσης
Περνώντας στην περίπτωση της ελληνικής παράδοσης, πρέπει να οριοθετηθεί η ανάλυση μας. Είναι σημαντικό να τονιστεί πως με την έννοια ελληνική παράδοση δεν νοείται η παράδοση στο ελληνικό κράτος. Αντιθέτως, νοείται η παράδοση του Ελληνισμού. Με τον όρο Ελληνισμός αναφερόμαστε στο ελληνικό έθνος.
Ελληνική παράδοση
Οι κάτοικοι από τα παλαιότερα έτη προσδίδουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην διασκέδαση με τη συμμετοχή τους στα μουσικά δρώμενα του τόπου, δηλαδή σε δράσεις της ελληνικής παράδοσης. Παρευρίσκονται σε πολιτισμικές εκδηλώσεις, όπου το μέσο της διασκέδασης μπορεί να είναι τα χάλκινα όργανα, η κρητική λύρα ή η ποντιακή λύρα. Παρακάτω, θα αναφερθούμε σε συγκεκριμένη υποκατηγορία της ελληνικής παράδοσης και ειδικότερα στη «μουσική παράδοση» και στην ιστορία του Αφούση.
Ελληνική μουσική παράδοση
Όπως είδαμε σε προγενέστερο άρθρο μας, το οποίο μπορείτε να δείτε εδώ
https://greekhumans.com/serra-o-xoros-twn-pontiwn/
Η μουσική παράδοση του ελληνικού λαού είναι ιδιαιτέρως πλούσια. Περιλαμβάνει τη παραδοσιακή μουσική της κάθε ομάδας του λαού, αλλά και τους παραδοσιακούς χορούς. Οι παραδοσιακοί χοροί είναι ο τρόπος έκφρασης του λαού υπό τους ήχους αυτού του είδους της μουσικής.
Ο Αφούσης
Ο παραδοσιακός σκοπός του «Αφούση» είναι χαρακτηριστικός της νήσου Κάσου. Ο Αφούσης αποτελεί κάτι σαν έναν τοπικό μύθο του νησιού. Ο Αφούσης ή Αντράς, που είναι παραφθορά του Αντρέας, πρέπει να ήταν υπαρκτό πρόσωπο και να έζησε στα μέσα του 1800.Τον έκανε viral ο Καίσαρας Κικής, το έχουν τραγουδήσει ο Γιάννης Χαρούλης, ο Κωνσταντής Πιστιόλης, οι Γκιντίκι. Επίσης, είναι αρκετά πιθανό να το άκουσες και να το χόρεψες σε κάποιο κυκλαδίτικο πανηγύρι. Ο ΑΦΟΥΣΗΣ ή ΑΝΤΡ(ε)ΑΣ λοιπόν, ένα πραγματικό πρόσωπο. Η ιστορία του Αφούση που έζησε πριν από πολλά χρόνια στην Κάσο είναι σημαδιακή.. Η ζωή του που έγινε μουσικός σκοπός, και πλέον τραγουδιέται σε όλη την Ελλάδα με ποικίλους τρόπους και όργανα. Όμως, ποια ήταν η αληθινή ιστορία του;
Ιστορικά Στοιχεία
Αναφέρεται στον Αντρά (Αντρέα), ο οποίος οδηγήθηκε στην τρέλα, όταν είδε τους Τούρκους να σφάζουν τον πατέρα του. Ο Αντράς ήταν διανοούμενος νέος που ζούσε και δίδασκε στην Κάσο γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα. Κάποτε, ταξίδεψε στην Κρήτη για να συναντήσει τους συγγενείς του. Εκεί, μπροστά στα μάτια του είδε τους Τούρκους να σφάζουν τον πατέρα του. Δεν το ξεπέρασε ποτέ. Αυτή ήταν η αιτία που παραλόγισε και όταν έφθασε στην Κάσο σε κατάσταση μωρίας, δεν μπορούσε πια να εργαστεί ως δάσκαλος. Έτσι, περιφερόταν στους δρόμους του νησιού ξυπόλυτος, με τρύπιο παντελόνι που το βαστούσε ένα μάλλινο ζωνάρι στη μέση και ξεκουμπωμένο πουκάμισο. Στο χέρι του κρατούσε ένα καλάθι και τον συνόδευε πάντα ο πιστός του σκύλος, ο Λεονταρής, που μοιραζόταν μαζί του τα ξεροκόμματα που του πρόσφεραν. Συνήθως φορούσε στο κεφάλι του περισσότερα από πέντε καπέλα. Παρά την ψυχολογική και διανοητική του κατάσταση, ποτέ δεν έβλαψε κανένα και γνώριζε κάθε κατοίκου την ιδιότητα. Οι συμπατριώτες του όταν γλεντούσαν τον έβαζαν στην παρέα τους, γιατί με ένα ποτηράκι, ο Αφούσης άρχιζε να διηγείται διάφορες ιστορίες και μύθους ή να ταιριάζει στίχους προκαλώντας το γέλιο τους.
Χαρακτηριστικά
Ο λαός της Κάσου όχι μόνο αγάπησε τον Αφούση, τον τρελό του χωριού, αλλά για να τον θυμάται, διέσωσε κάποιους στίχους από τη μελωδία που συχνά μονολογούσε στη μοναξιά του ο Αφούσης».
Έτσι έχει το τραγούδι σήμερα:
«Ένα παπόρι έρχεται Να το πω να μη το πω
Κι είναι κοντά να αράξει
Βρε αφούση βρε Αντρά
Παλλαρέ παλλάρα-Αντρά
Και φέρνει της αγάπης μου
Να το πω να μη το πω (×2)
Βρε ποκάμισο να αλλάξει (×2)
Βρε αφούση βρε Αντρά
Παλλαρέ παλλάρα-Αντρά
Εγέρασα και δε μπορώ
Να το πω να μη το πω (×2)
Τις νύχτες να γυρίζω (×2)
Βρε αφούση βρε Αντρά
Παλλαρέ παλλάρα-Αντρά
Και τις ψηλομελαχρινές
Παλλαρέ δυο τρεις φορές
Και τις ψηλομελαχρινές
Παλλαρέ δυο τρεις φορές
Να τις καλησπερίζω
Βρε να τις καλαφατίζω
Βρε αφούση βρε Αντρά
Παλλαρέ παλλάρα-Αντρά
‘ναψε κυρα το λυχνο σου
να το πω να μην το πω }2x
βρε και βαλε του και λα’ι }2x
Βρε αφούση βρε Αντρά
Παλλαρέ παλλάρα-Αντρά
κι ασε την πορτα σου ανοιχτη
να το πω να μην το πω }2x
βρε κι εγω θα ρθω το βρα’ι }2x
Επίλογος
Η μουσική ελληνική παράδοση είναι πλούσια. Εδώ στο https://greekhumans.com/ θα συνεχίσουμε να παρουσιάζουμε τμήματα της. Να μάθουνε οι νέοι άνθρωποι τι ιστορία κουβαλάει αυτός ο πολύπαθος τόπος. Μέσα φυσικά από την τέχνη, τη μουσική, τα έθιμα της πατρίδας.
Πηγές
https://www.karpathiakanea.gr/afousis-antreas-kasou-pan-moutsakis/
https://xoreytis.gr/archives/790
https://afousis.blogspot.com/2018/12/blog-post.html
Πηγή εικόνας
*Βιογραφικό συντάκτη
https://greekhumans.com/general/