Της Εύης Ζαχαριά*
Οι αποικίες της Εύβοιας στην αρχαιότητα
Επέκταση, πολιτική και πολιτισμική επιρροή
Κατά την αρχαϊκή περίοδο, η Εύβοια υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους αποικιακούς πυρήνες του ελληνικού κόσμου. Οι κυριότερες πόλεις της, η Χαλκίδα και η Ερέτρια, πρωτοστάτησαν στο φαινόμενο του αποικισμού, το οποίο υπαγορεύτηκε τόσο από δημογραφικές και οικονομικές ανάγκες, όσο και από την επιθυμία επέκτασης της πολιτικής και εμπορικής τους επιρροής στη Μεσόγειο.
Η Χαλκίδα θεωρείται μητρόπολη σημαντικών αποικιών, όπως η Νάξος στη Σικελία, η Κύμη στη νότια Ιταλία, καθώς και το Ρήγιο (Ρήγιον), στρατηγικής σημασίας αποικία στο στενό της Μεσσήνης. Η Ερέτρια συμμετείχε επίσης ενεργά στον αποικισμό, ιδρύοντας πόλεις. Από τη Νάξο προέκυψαν μεταγενέστερες αποικίες, όπως οι Λεοντίνοι και η Κατάνη (Catania). Η Ιμέρα ιδρύθηκε από Ίωνες αποίκους της Ευβοϊκής Ζάγκλης. Σημαντικό ήταν επίσης το αποικιακό αποτύπωμα των Ευβοέων στον ελλαδικό χώρο, ενώ παράλληλα η Ερέτρια και η Χαλκίδα ίδρυσαν τις Πιθηκούσες .
Οι αποικίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μετάδοση του ελληνικού αλφαβήτου και του πολιτισμού στη δυτική Μεσόγειο. Οι ευβοϊκές αποικίες δεν ήταν απλώς εμπορικοί σταθμοί, αποτέλεσαν κέντρα πολιτιστικής ακτινοβολίας και φορείς της ελληνικής γλώσσας και θρησκείας. Η ευβοϊκή κεραμική και η χρήση του ελληνικού αλφαβήτου εντοπίζονται σε πολυάριθμες θέσεις στη Δύση, γεγονός που μαρτυρεί την ευρεία επιρροή των Ευβοέων.
Επιπλέον, ο ρόλος της Εύβοιας στον αποικισμό εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανταγωνισμού μεταξύ των ελληνικών πόλεων-κρατών, για την εξασφάλιση πρώτων υλών, νέων αγορών και γεωπολιτικής ισχύος. Η παρουσία της Εύβοιας στη Δύση συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση ενός κοινού ελληνικού πολιτισμικού χώρου, θέτοντας τα θεμέλια για την ανάπτυξη των μετέπειτα ισχυρών αποικιών.
Οι αποικίες αυτές υπήρξαν, όπως σημειώνει ο ιστορικός Robin Osborne, «φορείς μεταφοράς ,όχι απλώς ανθρώπων, αλλά τρόπων ζωής, τεχνολογίας και ιδεών» (Osborne, Greece in the Making, 1200–479 BC, 1996).Παράλληλα, αρχαιολογικά ευρήματα, επιβεβαιώνουν την έντονη εμπορική και πολιτισμική παρουσία των Ευβοέων στην περιοχή (Boardman, The Greeks Overseas, 1999).
Η Εύβοια υπήρξε από τους πρωτοπόρους του ελληνικού αποικισμού και συνέβαλε ουσιαστικά στην εδραίωση του ελληνικού πολιτισμού στη δυτική Μεσόγειο. Οι αποικίες της δεν αποτελούσαν απλώς επεκτατικές κινήσεις, αλλά πολύπλοκα πολιτισμικά εγχειρήματα, που άλλαξαν τον χάρτη του αρχαίου κόσμου. Η μελέτη τους ρίχνει φως σε θεμελιώδεις πτυχές του ελληνικού κόσμου: από τη διαμόρφωση της ταυτότητας, έως τη δυναμική των πόλεων-κρατών στο ευρύτερο γεωπολιτικό τοπίο της εποχής.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Osborne, R. (1996). Greece in the Making, 1200–479 BC. London: Routledge.
- Boardman, J. (1999). The Greeks Overseas: Their Early Colonies and Trade. London: Thames & Hudson.
Πηγή εικόνας
https://taxidievia.blogspot.com/2016/10/14.html
* Βιογραφικό Συντάκτριας
https://greekhumans.com/h-eyh-zaxaria-syntaktria-sto-greekhumans/